Gedichtstaren (10)

‘Heb je niks vrolijkers in deze toch al zo donkere dagen?’ schreef een lezer. Poëzie laat zich niet beteugelen.
Het rouwdicht ‘Omslag’ (nr. 678) van Anna Enquist telt verschillende clichés. Het is niet waar dat zij (haar dochter) dood is. En: Ik spreek haar stiekem toe. Mag het? De dood en de rouw zijn ook clichés. Alleen voor wie het treft zijn het unieke, niet-clichématige fenomenen.
Aan het eind voltrekt zich de ‘omslag’, de acceptatie. Een plaats. En het besef dat zij zich niet meer uitbreidt in mijn tijd. Uitbreiden kan figuurlijk zijn, maar ook letterlijk. Geen moederschap, geen grootmoederschap.

30 dec 2012 – 684

Louis Lehmann

Van de zojuist overleden veelkunstenaar Louis Lehmann heb ik niets gelezen. Misschien gaat dat nog veranderen. Wel hoorde ik zijn naam af en toe op de VPRO-radio, maar in welk verband weet ik niet meer.
Op internet las ik dat Lehmann begin jaren zestig een roman had voltooid, Tussen Medemblik en Hippolytushoef. Als nieuwbakken ‘Durper’, zoals een ingezetene van Hippo heet, intrigeerde die boektitel mij meer dan gemiddeld.
Jan Greshoff schreef in een recensie(1964): ‘Met Medemblik, een lieflijk stadje, en Hippolytushoef, mij onbekend, heeft dit verhaal hoegenaamd niets te maken.’
Ik word allengs nieuwsgieriger naar het boek.

29 dec 2012 – 683

Oerknul

Het valt niet mee om reclamepost te openen, laat staan hem te lezen.
Kom, dacht PNOzorg, laten we eens een echte tekstschrijver inhuren. Want we zijn wel vijf jaar achtereen uitgeroepen tot beste zorgverzekeraar van Nederland.
Beste heer Lankester, de meeste mensen vinden zorgverzekeringen oersaai, wij niet.
Vinden mensen zorgverzekeringen oersaai? Ik weet het niet, maar geloof het evenmin. Zorgverzekeringen zijn nodig. Klaar.
Als saaie gasten vinden we het juist leuk. Daarom zijn we er bij PNOzorg ook heel goed in.
Met dat ‘daarom’ valt de oerknullige schrijver definitief door de mand. Waarschijnlijk omdat hij het tekstschrijven zo leuk vindt.

28 dec 2012 – 682

Lootje

Die 48 miljoen van de Postcodekanjer is hier al nuttig besteed. Kinderen maken korte metten met zo’n groot bedrag.
R. somt haar lijstje op. Vriendje krijgt een for ever-buskaart, zus een schoonheidssalon, moeder een complete etage voor een viltatelier en vader een iMac plus iPhone. Zelf neemt ze zich voor om nooit meer te werken. Het begrip van slow life wordt door pubers altijd goed begrepen.
Op 1 januari beseffen we dat de kanjer niet onze kant op komt, maar dat we een beker Ben & Jerry's-ijs mogen afhalen bij de plaatselijke benzinepomp. Ons lot hangt niet aan een lootje.

27 dec 2012 – 681

Verknopen

Ik word aangesproken door een vreemde die me drie foto’s van andere onbekenden toonde. ‘Dit zijn personen die je misschien kent.’
In het tastbare leven zou me dit nooit overkomen. Op Twitter zijn deze koppelaarspraktijken heel gewoon. Zo hopen de eigenaren van Twitter dat je je gaat verknopen met wildvreemde mensen. Dan kan Twitter tegen beleggers zeggen dat hun netwerk wéér groter is geworden en daardoor nòg meer waard.
Twitter is een wereldwijde orgie waarbij iedereen het met iedereen doet. Ik word uitgenodigd ‘het’ te doen met een Haagse trendwatcher, een Rotterdamse zendermanager en een huisman. Waar zijn de dames?

26 dec 2012 – 680

Kerstmens

De wind giert om de Oosterlanderkerk. De ramen lichten op in de donkere lucht. Binnen zijn de Wieringers samengekomen om het kerstverhaal eigenwijs te vieren.
Maria, Jozef, de herders, de drie koningen, ze reageren allemaal anders – eigentijdser – dan in het oorspronkelijke verhaal. ‘Zwanger worden, daar ben ik nog veel te jong voor,’ antwoordt Maria de aartsengel. ‘Ik wil eerst een opleiding doen en van het leven genieten.’
Later komt de ommekeer. Maria ontvangt alsnog het godskind, omdat ‘het goed voelt en dit mijn weg is’. Ze wendt zich tot het publiek: ‘Hoe zit dat met jou, mens van nu?’

25 dec 2012 – 679

Gedichtstaren (9)

Om een week naar te staren.
Anna Enquist schrijft over haar verongelukte dochter.

Omslag

Nu deze eerste dag van een nieuw jaar,
nu zonder haar. Strijklicht grijpt
het bevroren land. Het is niet waar

dat zij daar in de diepte ligt, dat zij
is weggedaan in een besneeuwde stee
van een bij twee. Maar het is waar.

Wij slijpen haar in steen, wij kerven
in het hout haar naam, wij schrijven
tegen beter weten in haar taal; ik

spreek haar stiekem toe. IJdele onzin,
valse vlijt. Een plaats. En het besef dat zij
zich niet meer uitbreidt in mijn tijd.

24 dec 2012 – 678

Rauwkost

Bureau Jeugdzorg is op jacht naar de rauwkostjongen. Want alle media zijn het erover eens dat hij slachtoffer is van grove kindermishandeling. Hij zou al jaren ondervoed zijn. Curieus. Als hij ergens onder lijdt is het pesten. Net als ooit Fleur en Tim.
Vroeger had je de macrobiotische voedingsleer. Daar kon je ook kanttekeningen bij plaatsen. Kinderen zouden later kromgebeend door het leven gaan. Ik heb ze evenwel gezond zien opgroeien.
Ook Jeugdzorg vervalt nu kennelijk in kleine-incidentenpolitiek. Slim, want dat leidt de aandacht af van de ècht belangrijke vraag-stukken. Seksueel misbruik, hoe stond het daar ook al weer mee?

23 dec 2012 – 677

Eindeverhaal (2)

De mistige wind is zacht maar weinig vriendelijk. Hij trekt zich niets aan van de vredelievendheid die we in deze einddagen van elkaar verlangen. 
Ik vouw de vilten sjaal die S. voor mij heeft gemaakt – en die ik de hele wereld aanbeveel – steviger dicht. Ik voel de warmte van mijn lichaam. Op Facebook staat: Dit is de dag om te trouwen met jezelf. Wat is daarop mijn antwoord?
Hoe was jouw einde, vraag ik aan L., die al een bijna-doodervaring heeft gehad. Ze smikkelt een snoepje en holt weer langs het talud. De dijk blijft het einde.

22 dec 2012 – 676

Eindeverhaal

Morituri te salutant. Zij die gaan sterven groeten u! Zij hijsen zich in maanpakken, laten zelfgefabriceerde onderzeevaartuigen te water, slaan hele supermarktrijen blikvoer in en wachten tot het einde der tijden voorbij is.
Eh, voorbij? Het einde is dus geen einde? Ik snap het. Eindelijk. Zo’n eschatologisch-esoterisch doembeeld is overigens een mooie aanleiding om het eens over een heel andere boeg te gooien. Hoe louterend kan een zondvloed zijn?
Het einde gaat beginnen aan zichzelf en daarna zoeken we naar een nieuw einde. Alleen die crisis, die zit niet in het eindeverhaal.
Voor armoedzaaiers is geen plaats op de ark.

21 dec 2012 – 675

Paul Weller

Wat maakt Britse popmuziek zo goed en zo Brits? Dat zit hem onder meer in de teksten. Hoor Ray Davies in Is There Life After Breakfast: ‘Cheer up some, put on the kettle.’ En geef de marmelade even door.
De muziek is een lange traditie van puntige drieminutensongs. Van The Beatles en The Stones, The Kinks en The Who, David Bowie en Elvis Costello, XTC en Echo & The Bunnymen, Oasis en Blur....
Eergisteren speelde Paul Weller(54), ooit frontman van The Jam, in de Melkweg. Na de eerste vlijmscherpe gitaarakkoorden voelde je: dit wordt een prachtconcert. En dat werd het.

20 dec 2012 – 674

Kerkhof

Ik kan wel een waslijn met vetbolletjes over het hele terras spannen. Zoveel aanloop is er bij het voederhuisje. Voordat je het weet exploiteer je de plaatselijke vogelvoedselbank.
Vanachter het raam slaat L. de strijd rustig gade. Venna was allang door het glas gesprongen. L. is selectiever in haar obsessies. Een wulp of een meeuw doet haar helemaal niets, maar een kievit of een meerkoet kan ze niet laten lopen.
N. komt binnen met een dode koperwiek. Dat was dus de raambonk waarvan L. schrok. Vier doden in vier maanden, het groeit naar een vogelkerkhof.
Morgen ga ik raamstickers kopen.

19 dec 2012 – 673

Sjoemelen

In 80% van de gemeenteraden en provinciale staten is het afgelopen jaar sprake geweest van gesjoemel door publieke ambtsdragers. 
We kunnen ons heel erg boos maken over het feit dat Berlusconi bezig is met een terugkeer op het politieke toneel. Maar we kunnen nog steeds niet toegeven dat we zelf geen haar braver zijn.
Hoeveel kopieën zijn er niet in omloop van Jos van Rey, de Roermondse godfather bij wie het geld steevast de voordelige kant op stroomt en die gul doneerde in de verkiezingscampagne van staatssecretaris Weekers?
Eén ding is zeker. De tijd dat ambtenaren ‘saai’ waren is voorbij.

18 dec 2012 – 672

Het Grote Boek van Merel

Ik lees N. weer eens voor uit Het Grote Boek van Merel, ons favoriete kinderboek. Daar ben je nooit te oud voor.
Merel moet sap en beschuitjes op bed brengen want pap en mam liggen ‘ziek’ op bed. Ze zeuren net zo lang tot Merel er gek van wordt. Heerlijk herkenbaar beschrijft Rindert Kromhout het gezinsleven van alledag.
Op de radio hoorde ik hem vertellen dat hij homo is. Zou hij kinderen hebben? Of put hij inspiratie uit zijn kindertijd?
N. over een leraar: ‘Hij praat gay maar hij is het niet.’ Kromhout ìs gay maar zo schrijft hij niet.

17 dec 2012 – 671

Achterstand

De staat der Nederlanden – wij dus met z’n allen – heeft een meevallertje. Er is bijna 4 miljard euro opgehaald met de veiling van nieuwe frequenties voor telefonie. Da’s een hoop geld voor een hoop lucht.
Wat zullen wij eens met die meevaller gaan doen? En met ‘wij’ bedoel ik de drie- tot vijfhonderdduizend huishoudens in het buitengebied die geen glasvezelkabel hebben. De achterlijkheid van het platteland mag dan zo goed als achterhaald zijn, qua infrastructuur blijft de achterstandspositie dagelijks voelbaar. 
De technologische snelheid die ik hier met ADSL had verworven, brokkelt af. Alles wordt trager. Behalve de wind.

16 dec 2012 – 670

Schrijversdroom

Willy Loman, de hoofdpersoon uit Dood van een handelsreiziger van Arthur Miller (1949), geloofde in de Amerikaanse droom. Aan het eind van zijn werkende leven komt hij erachter dat die droom voor hem onbereikbaar is gebleven. Sterker nog, hij staat aan de rand van een faillissement.
Zou ik op dezelfde manier, tegen beter weten in, geloven in de schrijversdroom? Met een doos vol boeken rijd ik langs verschillende boekhandels in de kop van Noord-Holland. Alleen al de namen zijn een bezoek meer dan waard. Plukker & Stumpel, voor al uw particuliere recherche-opdrachten. Discretie verzekerd.
Wanted! 100 woorden van Wieringen.

15 dec 2012 – 669

Meekeepen

Voor veel voetballiefhebbers van de oudere stempel blijft de WK-finale van 1974 een traumaatje. ‘We’ verloren met 2-1 van Duitsland.
Laatst zag ik de beslissende goal van Gerd Müller weer op televisie. Ik denk dat ik hem wel honderd keer heb gezien. Toch viel me de laatste keer wat nieuws op. Misschien kwam het wel omdat het traumaatje me altijd enigszins had verblind.
Keeper Jan Jongbloed had de bal die over de lijn sukkelde, gewoon moeten hebben. Jongbloed was een meevoetballende keeper. In de finale misten we een meekeepende keeper.
Over die wedstrijd zal het laatste woord nooit gezegd worden.

14 dec 2012 – 668

Boek!

En toen was het boek er. Na een dag wachten en een avond mopperen.
Ik snijd een doos open en haal er twee exemplaren uit. S. en ik gaan aan de keukentafel zitten. 100 Woorden van Wieringen. Ik wrijf over het omslag. Ietwat zenuwachtig sla ik het open. Staan de teksten recht? Komen de foto’s goed uit? Geen joekel van een fout op pagina één? Het is goed en mooi, en zelfs meer dan dat.
Ik lees enkele teksten. Gek, het lijkt net alsof ze niet meer van mij zijn, maar van zichzelf. Zelfstandig trekken ze de wijde wereld in.

13 dec 2012 – 667

Zeug

Het buurtschap Stroe is een van de meeste pittoreske plekken van Wieringen. Het bestaat hoofdzakelijk uit een boomrijke laan met lintbebouwing. Van de oude boerderijen zijn er nog enkele in bedrijf. Aan de kop staan – waar niet in Nederland? – een paar boerderettes.
De enige varkenshouder houdt er nu mee op. De gemeente is blij. ‘Het verwijderen van de oude bedrijfsbebouwing zorgt voor een ruimtelijke verbetering in de omgeving.’
Daarmee verdwijnt ook het vertederende schouwspel van de zeug met biggetjes die in een weitje aan de weg scharrelden. De gemeente kiest voor spic en span, ik voor landelijke rommeligheid.

12 dec 2012 – 666

Peilingpolitiek

Bij het nut van peilingen tijden de verkiezingscampagne kun je al grote vraagtekens zetten. De opiniepeilers zitten er zo naast met hun voorspellingen dat je de uitslag ook kunt vragen aan de aap uit de mouw.
Bovendien leiden de peilingen ertoe dat mensen denken strategisch te moeten stemmen. Met als resultaat dat gezworen vijanden VVD en PvdA gewoon met elkaar op de Haagse matras liggen.
Ook nu er een kabinet is, gaat Maurice de Hond vrolijk door met peilen. Gewoon negeren, zou ik zeggen. Toch zie je dat politici er door beïnvloed worden.
Met peilingpolitiek los je geen crisis op.

11 dec 2012 – 665

Finaal plat

Negen uur ’s avonds bij de Coentunnel, op de terugweg van pakjesavond bij oma. Rechts achter de auto klinkt een aanzwellend geklapper. 
Ik vermoed een laagvliegende verkeershelikopter, in verband met aangekondigde ijzel. Op de vluchtstrook constateren we een finaal platte band.
Het vriendje van R., op z’n achttiende bezig aan tweedekansonderwijs, heeft een jaar autotechniek gedaan. Eendrachtig verwisselen we de band, terwijl drie dames complimenteus toekijken.
Als we onze handen hebben schoongemaakt met sneeuw, stopt een auto van de wegenwacht. ‘Kan ik van dienst zijn?’ vraagt de vrouw. ‘Wow, kan zij dat ook,’ zegt dochter N. als we weer rijden.

10 dec 2012 – 664

Vooruitgangspalen


Soms valt het mij ineens op: we leven in 2012.
Voor mij, als kind van midden vorige eeuw, vertegenwoordigde zo’n jaartal de bijna onvoorstelbare toekomst. Tegen die tijd zou het openbaar vervoer alleen nog maar uit zweeftreinen bestaan, boekten we vakantiereizen naar exotische planeten en was er een medicijn tegen elke ziekte of aandoening.
Van dat futuristische vooruitzicht is helemaal niets terechtgekomen. De NS worstelt nog steeds met bevroren grondwissels, Wubbo Ockels is druk met aardse duurzaamheid en overmatig medicijngebruik maakt ongedierte alleen maar resistenter.
Niettemin slaan we steeds nieuwe vooruitgangspalen. Nu zal in pakweg 2060 alles beter zijn. Wellicht.

9 dec 2012 – 663

Duur

Op ijsbaan De Westfries rijd ik achter een Westfries. Als we even afhaken van het treintje, gaat hij los.
‘Kom je hier uit de buurt? O, Wieringen? Daar komt mijn verre voorvader vandaan. Ooit is bij Medemblik zijn vissersschuit vergaan. Van het wrakhout heeft hij een huis gebouwd.
‘Nu woon ik zelf bij het IJsselmeer. Ik heb een huis van acht ton laten bouwen. Vier slaapkamers en drie badkamers. Alles beneden, dus we kunnen er oud worden. En twee BMW’s voor de deur.’
Ik denk aan 1 miljoen armen, hij aan 170.000 miljonairs. ‘Weet je hoe duur m’n schaatsen zijn?’

8 dec 2012 – 662

Ansichtkaart



De mooiste surprise komt de volgende dag. Een laagje sneeuw. L. is door het dolle heen. Een jaar na haar sneeuwdoop doet ze opnieuw alsof ze een primeur beleeft.
We ontmaagden het hagelwitte pad langs de dijk. L. draaft en hapt sneeuw. Totdat haar tenen in ijsklompjes veranderen. Ze probeert ze likkend te ontdooien. Tevergeefs. Help me toch. Natuurlijk help ik je.
De zon stijgt tussen de kale bomen op en laat de rietpluimen stralen. Een groepje meerkoeten peddelt bedaard door de sloot. Onwetend van het barre weer dat in aantocht is. En van de ansichtkaart waarin we samen figureren.

7 dec 2012 – 661

Hollandicana

Ik heb zelden zo lelijk meubilair ontmoet als in het Amsterdamse studentencafé Gebed zonder End, in het gelijknamige steegje bij het Rokin. De lage bordeauxrode krukken zaten abominabel. En op de biertonnen wiebelde je glas alle kanten op. Later werd het omgebouwd tot Zeppos, dat snel uitgroeide tot een populair eetcafé.
Sinds kort treden in het intieme bovenzaaltje singer-songwriters op. Het jonge Canadese echtpaar Christina Martin/Dale Murray – met een ontroerende uitvoering van Love Hurts – had in Paradiso niet misstaan. In het voorprogramma speelde gastvrouw Marijn Wijnands, ondersteund met de mooie stem van dochter Fien. Hollandicana puur zang. In hartje Amsterdam.

6 dec 2012 – 660

Veldslag

Vijfentwintig jaar speelde ik voor de Amsterdamse studentenvoetbalclub de Schollevers. Niet dat ik zo lang gestudeerd heb. Maar ook als je je bul had bleef je er spelen.
Legendarisch, zij het in negatieve zin, was een wedstrijd tegen de Watapana Boys. Op een gegeven moment kon een aantal tegenstanders – knetterstoned van de joint die ze in de rust hadden gerookt  - zich niet beheersen en schopten zij de scheidsrechter van het veld. Het was er elke week raak, maar de voetbalbond deed niets.
De dood van de grensrechter van Buitenboys is geen incident. De laksheid van de KNVB evenmin.

5 dec 2012 – 659

Wedstrijd

Met 100 Woorden dong ik mee naar een literaire prijs. Voor het eerst en waarschijnlijk ook voor het laatst. Dat voornemen is overigens niet ingegeven door het feit dat de A.L. Snijdersprijs voor korte verhalen aan mij voorbij is gegaan. Schrijven is een wedstrijd met jezelf en niemand anders.
De inzendingen waren zo onvergelijkbaar van stijl, inhoud en sfeer dat welbeschouwd elke inzender verdiende te winnen. Op de paar na die het Nederlands niet beheersen.
Ik geloof dat ik meer houd van prijzen die naar me toe komen in plaats van andersom. Net als woorden. Dan prijs ik me gelukkig.

4 dec 2012 – 658

Skapies

Elke dag trekken zeven boeren voorgoed de deur achter zich dicht, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Telde Nederland in 2000 bijna 100.000 landbouwbedrijven, nu zijn dat er nog 70.000. Oorzaken zijn de vergrijzing, gebrek aan opvolging en te weinig opbrengst, in willekeurige volgorde.
Er wordt echter niet bij verteld dat landbouwbedrijven almaar groter worden. En ook niet dat nog altijd meer dan de helft van ons land bestaat uit landbouwgrond.
Wieringen heeft nog een handjevol echte boerenbedrijven. De rest hobbyt wat rond, het liefst met een stuk of wat ‘skapies’. Het verleden blijft hier tellen.

3 dec 2012 – 657

Stapel

Nu de wetenschap ook het domein blijkt van oplichters en afzetters, bekruipt mij de vraag: is er nog een vrijplaats voor onbaatzuchtige, betrouwbare kennis?
Diederik Stapel is ongetwijfeld niet de enige die in zijn scoringsdrift en podiumgeilheid de wetenschappelijke wetten aan z’n laars lapte. Bij mij gingen altijd meteen de wenkbrauwen omhoog als hij weer eens hard van stapel liep met een groteske huis-tuin-en-keukenwijsheid. Zoals: ‘Biefstukken eten leidt tot hufterig gedrag.’
‘Meisjes die veel in damesbladen neuzen zijn slechter in wiskunde.’
Het verschil met Baron von Münchhausen is dat Stapel door ons, de gemeenschap, werd betaald. Gaat hij ook terugbetalen?

2 dec 2012 – 656

Gedichtstaren (8)

Alleen al op de titel Vijfjarenplan (100w nr. 648) kun je een week staren.
De ik-persoon koestert de onvoorwaardelijke liefde voor de jij-persoon. Tegelijkertijd probeert hij dat te rijmen met de ander, die veel ambitieuzer in het leven staat.
‘Hou jij van je capaciteiten, ik van je gebreken.’
‘Hou jij van de honderd levens die je wilde leven. Ik hou van dat ene dat is overgebleven.
Ik hou van wat is. Jij van wat zou.’
Er valt het nodige te overbruggen, vandaar dat vijfjarenplan. Ten slotte zegt hij: doe maar één ding. ‘Hou jij van mij. Ik hou van jou.’

1 dec 2012 – 655

Leegbrengen

Soms bekruipt me de gedachte dat ik nog maar kort te leven heb. Is het al tijd om mij zorgen te maken? Ik heb nergens en van niemand vernomen dat m’n laatste dagen weldra aanbreken. Ik ben bovendien nog redelijk vrij van fysieke klachten en andere ongemakken.
We mogen echter niet vergeten dat we ook zullen sterven. Daar moet je op tijd mee beginnen. Lees de dichter Tadeusz Rózewicz (100w nr. 617) er nog maar eens op na. Bijna vanzelf komt dan de vraag bij me op: wat zou ik nog willen volbrengen?
Het leven leegbrengen, begin daar eens mee.

30 nov 2012 – 654

Kleurig

‘Kijk, wat een prachtige regenboog,’ zeg ik tegen L. De kleurige banen zetten zich voort in een loper over het water. Op naar het feest.
L. heeft er geen oog voor. Sinds de oproep om lid te worden van Burgernet lijkt zij drukker dan ooit met het speuren naar verdachte zaken.
Zachtjes tikt de regen op mijn capuchon, als ik de dijk oversteek. Ook aan gene zijde zijn de kleuren adembenemend. Blauwe luchten, grijswitte wolken, groene graslanden en donkerbruine akkers.
De bekoorlijkheid van het Wieringse landschap kan ik in geen 100 woorden beschrijven. Maar het niet doen is geen optie.

29 nov 2012 – 653