352.100 (slot)

‘Samen met corona krijgen we de maatregelen onder controle.’ Telkens wilde ik dat opschrijven als ik aan 100 Woorden begon. Niet doen, zei ik tegen mezelf. Wees geen Don Quichot die denkt een verweesde en verdeelde samenleving te kunnen redden.

Zelfcensuur is de doodsteek voor een vrijdenker. Het laatste jaar zijn lezers afgehaakt omdat ze mijn scherpe pen niet meer apprecieerden. Het zij zo. Ik kon niet anders.

Mijn ongevaccineerde status gaf ik op voor een liefde die niet slaagde. Ook daar heb ik geen spijt van. 100 Woorden was 11 jaar lang een dierbare metgezel. Leven is veranderen. Saluut!

 

22 dec 2021 – 3521


IJsrijp

De start van de winter komt met bevroren rijp. De zon verlicht de witte poederlaag die zich op de bladeren en takken heeft genesteld. Even later, als de dooi is ingezet, kringelen dampen omhoog vanaf de schutting.

Al weken wordt voorspeld dat het een strenge winter wordt. Dat wordt wat, als die gaat interfereren met de strenge lockdown. Zullen de schaatsliefhebbers zich aan de coronaregels houden? Het verleden leert dat de onbedwingbare schaatsdrang moeilijk te stuiten is.

Ik voorspel dat er gewoon treintjes, koek-en-zopies en andere oud-Hollandse wintertaferelen te zien zullen zijn. Voor natuurijs moet alles wijken. Ook het virus.

 

21 dec 2021 – 3520

Plattelandsroman

In Dit is mijn hof (2015) beschrijft Chris de Stoop het wegkwijnende boerenleven in Zeeuws-Vlaanderen. Het boek staat in een traditie van wat ik gemakshalve de plattelandsroman noem. Boven is het stil (2008) van Gerbrand Bakker is er zo een. De avond is ongemak (2018) van Marieke Lucas Rijneveld is een recent voorbeeld.

Lezers van boerenafkomst zullen veel herkennen in dorpse taferelen, bonkige emoties en gammele schuren die altijd geuren naar stront, pies, bloed en sperma. Die plastische werkelijkheid doet het lekker bij de boekrecensenten.

Inmiddels ben ik zelf plattelander en ervaar ik dagelijks het dorpsleven. Ik bespeur weinig romantiek.

 

20 dec 2021 – 3519

Kris Kras

In mijn lagereschooltijd lazen we thuis het kinderweekblad Kris Kras. Oprichtster Maria Fennema-Zboray stond in 1954 een pedagogisch verantwoord blad voor ogen waarmee zij in geboorteland Hongarije was opgegroeid. Bepaald geen Donald Duck of Sjors dus. Die las ik dan ook bij vriendjes.

Kris Kras werd volgeschreven door literaire grootheden als Hella Haasse, Tonke Dragt, Jan Blokker, Paul Biegel en Jean Dulieu. De laatste publiceerde er zijn Paulus de Boskabouter-verhalen. Het blad bleef klein in oplage en ging in 1966 failliet. De verzamelde weekbladbanden hebben we onlangs overhandigd aan het Jean Dulieu-archief in Assen.

Een wel zo tamelijk buitengemene bestemming!

 

17 dec 2021 – 3518

Corona (52): Niet ziek-recht

Ik heb de hele ochtend gezocht. In het Burgerlijk Wetboek, de Verklaring voor de Rechten van de Mens (VN), het Europees handvest voor de Rechten van de Mens… Niets van dat al.

Hugo de Jonge zei gisteren namelijk: ‘Het recht op de vrijheid om geen vaccinatie te nemen (= lichamelijke integriteit) is nooit belangrijker dan het recht om niet ziek te zijn.’ We lezen goed: het recht om niet ziek te zijn!

Ik kijk uit naar het wetsontwerp. Dan weet ik mij voortaan beschermd tegen ziek worden van idiote persconferenties, nepvergelijkingen en drogredenen. Welke prik zou je daarvoor moeten verplichten?

 

15 dec 2021 – 3517

Matchbox

Héél vroeger keek ik als jochie van acht bij m’n schoolvriend K. op een zwartwittelevisie naar autoracen. Ik herinner me hoe Jim Clark en andere volstrekt onbekende coureurs met bromfietshelmen op over de baan scheurden.

Sindsdien heb ik deze flauwekul van Matchbox-autootjes en bandenwisselaars gemeden. Zondag stuitte ik toevallig even op de laatste Grand Prix van het seizoen. Lewis Hamilton lag ver voor op ‘onze’ Max Verstappen en zou weer wereldkampioen worden.

Later hoorde ik dat Verstappen had gewonnen. Een ongeluk, herstart op 0 en een mazzelige passeermanoeuvre verder. Mijn oom Henk had gelijk: ernaast lopen, dat is pas sport.

 

14 dec 2021 – 3516


Get Back - The Beatles (3)

Het slotdeel van de documentaire begint met Ringo en George alleen in de studio. Ringo speelt op de piano het thema van ‘Octopus’s Garden’, wat later zijn bijdrage is voor de LP Abbey Road. George helpt hem liefdevol met het akkoordenschema. ‘Zo kun je dat oplossen.’

De aflevering staat in het teken van het buitenoptreden op het dak van de Apple-studio. Hilarisch is de komst van de bobby’s. ‘Dit kan niet zomaar. Er zijn dertig klachten over geluidsoverlast!’ The Beatles spelen vrolijk door.

Al eindigde hun bandleven niet zonder trammelant, op dit laatste concert hadden ze veel speelplezier met elkaar.

 

13 dec 2021 – 3515


Corona (50): De Vierde Golf

Het valt niet mee om in deze tijden 100 Woorden te schrijven. Sinds jaar en dag is het, naast een dagelijks literair podium voor invallen, wederwaardigheden, associaties en observaties, een uitlaatklep voor maatschappelijke kwesties die mij bezighouden. Meestal probeer ik die met een milde toets te beschrijven. Zoals ik ook mild oud wil worden.

Dat is niet makkelijk. Het dagelijkse coronagedoe blijft ergernis opwekken. Ben ik nou de enige die het gevoel heeft in een absurdistische SF-film terecht te zijn gekomen? Gelukkig heb ik een gezelschap medestanders gevonden, de vierdegolf.org.

Zo kan ik zoveel mogelijk mildheid voor 100 Woorden bewaren.

 

9 dec 2021 – 3514


Corona (50): Ander

Vaccineren doe je voor jezelf maar vooral voor een ANDER, heb ik de afgelopen jaren begrepen. Net als die lange rij met mensen vorige week, die een ANDER voor wilden zijn om voor een ANDER een booster te halen. Want een ANDER moet onbelemmerd overal in kunnen of van een of ANDERE vakantie kunnen genieten.

Overigens heb ik me laten vaccineren. Niet omdat ik die prik fysiek nodig vond – hoewel ANDEREN voortdurend bezorgd waren – maar omdat mijn ongevaccineerde status m’n privéleven ernstig belemmerde. Als ik nu in de spiegel kijk, zie ik een zelfzuchtige dwangprikker. Ik ben een ANDER geworden.

 

8 dec 2021 – 3513


Get Back - The Beatles (2)

Deel 2 van de documentaire Get Back is minder interessant. Zeker in muzikaal opzicht. Voor het grootste gedeelte speelt het zich af in de kelders van de Apple-studio in Londen.

George, die er even de brui aan had gegeven omdat hij de dwingende aanwijzingen van Paul zat was, is er weer bij. De sfeer lijkt als vanouds en is bij tijd en wijle jolig.

Paul blijft het baasje spelen, hoewel John als oudste duidelijk overwicht heeft. Hij is ook de clown en zet tussendoor allerlei oude nummers en covers in. George is de stille Beatle en Ringo bewaakt de vrede.

 

7 dec 2021 – 3512


Get Back - The Beatles

Iedere doorgewinterde Beatles-fan heeft de nieuwe driedelige documentaire Get Back allang gezien. Zaterdag pakte ik het cadeautje van vriend E. uit.

We kennen elkaar uit onze popmuziektijd, jaren tachtig. Hij speelde in de Engelstalige band Kafblau, ik in de Nederlandstalige waveband Landschap. We deelden samen een oefenruimte in het Amsterdamse kraakpand Tetterode en hadden veel waardering voor elkaars talenten.

Het eerste deel van Get Back laat zien hoe The Beatles repeteren voor een nieuwe plaat (Let It Be), film en show. Improviseren, proberen, praten, voorzingen, voorspelen, onenigheid, overtuigen, uitwerken: alle facetten van samen muziek maken komen voorbij. Herkenbaar en fascinerend!

 

6 dec 2021 – 3511

Nescio (5)

De figuur van Nescio wordt gaande de biografie steeds minder intrigerend. J.H.F. Grönloh blijkt een op en top burger- en gezinsman die de literaire avontuurlijkheid uit zijn beginjaren steeds verder naar de horizon ziet verdwijnen.

Hij blijft teren op de paar mooie novellen (De Uitvreter, Titaantjes, Dichtertje) die hem als schrijver roem brachten en die verschillende heruitgaven bij verschillende uitgevers beleefden. Een keuze voor het ultieme kunstenaarschap durft hij niet te maken. Omdat hij zielsveel van zijn vrouw en kinderen houdt, zorgt hij dat het hun aan weinig ontbreekt. Al kost dat soms moeite.

Een ware uitvreter issi nooit geweest.

 

3 dec 2021 – 3510


Corona (49): Grondrecht

Critici van het coronabeleid mogen dan wel zeggen dat ze aangetast worden in hun vrijheid, bijvoorbeeld bij de invoering van het coronatoegangsbewijs. Of aangetast in hun medische integriteit, mocht er straks – wat de rede verhoede – een vaccinatieplicht komt.

Maar als er een pandemie heerst en we in oorlog verkeren met virus, gaat het collectieve gezondheidsrecht voor, vinden veel voorstanders van het beleid. Een gevaarlijke ontwikkeling, schreef gisteren NRC-columnist Maxim Februari terecht.

Wie bepaalt zo’n pandemische oorlogstoestand? En kun je ‘het collectief’ afmeten aan een minimeerderheid in de Tweede Kamer? Als we niet oppassen, wordt het individuele grondrecht straks een mening.

 

1 dec 2021 – 3509

Love & Peace

‘Peace and love to you, George. I miss you man.’

Op Twitter herdenkt Ringo Starr de verjaardag van zijn reeds lang overleden Beatles-kompaan George Harrison. Nog steeds gebruiken veel mensen uit de sixties deze groet. Voor mijn biografie van Loes Hamel correspondeerde ik met verschillende vrienden van haar. Bijna zonder uitzondering ondertekenden ze hun berichten met love and peace.

Tussen The Beatles onderling was het niet altijd liefde, pais en vree. Als iemand daar tot het eind in investeerde, was het Ringo. Hij had geen last van een groot muzikaal ego en deed waar hij behoorlijk goed in was. Drummen.

 

29 nov 2021 – 3508

Eigen huis

Eindelijk kan R. op zichzelf wonen. Afgelopen week kreeg ze van de plaatselijke woningbouwvereniging het bericht dat ze op nummer twee stond voor een appartementje. Een mooie starterswoning voor een betaalbare prijs. Bij de kijkdag bleek ze de enige te zijn.

Een eigen huis is de definitieve stap naar volwassenheid. Meteen gaan we samen praktische zaken regelen. De gemeentelijke inschrijving moet eerst, omdat andere nutsbedrijven daarvan afhankelijk zijn.

Ze kan meesurfen op mijn energieaansluiting. Dat betekent gas en licht tegen een gunstig tarief. Even controleren of de leverancier niet op omvallen staat vanwege de explosieve prijsstijgingen. Ook dat zit goed.

 

26 nov 2021 – 3507


Corona (49): Leren leven

Al aan het begin van de zomer 2020 riepen zowat alle deskundigen: we moeten leren leven met het virus. Ik wacht nog steeds op die dashboardroute, van de regering en/of van schaduwregering OMT.

Een baken, een stip op de horizon, met beschrijving van de hobbels en risico’s die erbij horen. Maar ook met de zegeningen die het ons kan brengen. Waar is het wachten op? Is het gebrek aan moed? Heeft de disproportionele angst die bewust is aangejaagd, zich ook van de aanjagers meester gemaakt?

Anderhalf jaar van pappen en nathouden, symptoombestrijding, panieksturing: het kunnen er zomaar drie worden. Onbegrijpelijk!

 

25 nov 2021 – 3507

Onstuimige jaren twintig

De tentoonstelling The Roaring Twenties in museum Kranenburgh (Bergen) begint audiovisueel. Vriend en filmer Eric Blom laat op zes beeldschermen het contrast zien tussen 1920 – de tijd van Bauhaus, cabaret en charleston – en 2020 met zijn internet en gendermode. De geluiden en elektronische muziek werken versterkend en verwarrend.

Ook biedt de tentoonstelling inzicht in schilderkunst, design en mode. De kekke hoedjes uit de jaren twintig doen denken aan de populaire televisieserie The House of Elliott, waarin twee zussen furore maken in de modewereld.

Het decennium eindigde met een beurskrach en een daaropvolgende diepe recessie. Menigeen had boven zijn stand geleefd.

 

23 nov 2021 – 3506

Maanlanders

Het gebied achter de hoge duinen bij Bergen aan Zee heeft wel wat weg van een maanlandschap. Weinig tot geen begroeiing, vale kleuren en geen mensen in het zicht. De langhoorns hebben het hier voor het zeggen. Traag herkauwend kijken ze ons in het voorbijgaan aan.

Op een heuvel verderop tekent het silhouet van twee wilde paarden zich af tegen de grijze lucht. In een duinmeertje dobberen twee witte zwanen. De tijd zou hier zonder bericht stil hebben kunnen staan.

Als we de zee bereiken en over het strand richting dorp lopen, blijken de andere maanlanders ook stervelingen te zijn.

 

22 nov 2021 – 3505

Foute Voûte

De naam Voûte ken ik van de bank Veer Palthe Voûte (nu Hof Hoorneman). Die werd in 2002 verdacht van handel in voorkennis.

In de 19de eeuw verwierven de Voûtes rijkdom in Nederlands-Indië. Robert (1810-1871) was makelaar in koffie en thee, en zou model hebben gestaan voor Batavus Droogstoppel uit Multatuli’s Max Havelaar.

Henriette (Hetty) Voûte was een bekend verzetsstrijdster die vanuit Utrecht joodse kinderen hielp onderduiken. Na arrestatie belandde ze in concentratiekamp Ravensbrück, dat ze overleefde.

Oom Edward was als burgemeester van Amsterdam (1941-1945) medeverantwoordelijk voor jodendeportaties. Na de bevrijding kreeg hij zes jaar gevangenisstraf. Een foute Voûte dus.

 

18 nov 2021 – 3504

Lapjeskat

De lapjeskat die graag mijn tuin bezoekt, heeft zich strategisch achter de gieter opgesteld. Zo is zij minder goed zichtbaar voor de vogels die op het strooi- en hangvoer afkomen.

Ze zit er nu al een minuut of tien. Geen vogel die zich laat zien. Wie een beetje vanuit de hoogte kijkt, ziet de kat gewoon zitten. De mussen en mezen zijn slim genoeg om zich niet op de grond te wagen. Dus dat ze daar voor haar eigen k*t zit, lijkt me heel waarschijnlijk.

Eindelijk kiest ze eieren voor haar geld. Ietwat mistroostig kijkend zoekt ze haar geluk verderop.

 

17 nov 2021 – 3503

Schaatsen met opa

Opa schaatst met dochter en twee kleindochters op De Westfries in Hoorn. Regelmatig rijdt hij voorop en demonstreert hij, enigszins onvast, hoe je de slagen moet maken. Moeder ziet het allemaal aan en kleindochters hebben oog voor elkaars snelheid.

Bij de bankjes komen ze op adem. Moeder deelt Marsjes en Milky-Waytjes uit. Opa blijft bij de les. ‘Dus Floor, dan zet je af en plaats je je gewicht op de andere schaats.’ Floor knikt en gaat met haar zusje en hun lekkernijtjes aan de wandel. Moeder staart voor zich uit.

Schaatsen met opa, wat heeft hij er een lol in.

 

16 nov 2021 – 3502

Corona (48): 2G-deling

Ministerpresident Mark Rutte vindt een 2G-pas absoluut nodig in de oorlog tegen corona. Ongevaccineerden krijgen een gebiedsverbod, gevaccineerden en van corona genezen personen kunnen elkaar overal vrijelijk besmetten. Voor het door de regering zelf veroorzaakte IC-beddentekort mogen we wel wat grondrechten opzij zetten.

Sigrid Kaag van D66 gaat keihard werken aan het voorkomen van een tweedeling. Partijgenoot Jan Paternotte is ondertussen keihard bezig om de 2G-deling in te voeren. In Scandinavië en Engeland leren mensen leven met corona, hier leren we leven met vaccins.

Dat de werking van vaccins onverwacht snel terugloopt, is uiteraard ook de schuld van de priklozen.

 

15 nov 2021 – 3501


Grijs

Het zonlicht dat vanmorgen nog vrolijk de kamer in denderde, heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een grijs wolkendek. De enige kleur in de tuin komt van een roodborstje dat op de schutting heen en weer wipt. Waar blijven ze nou, de pinda’s en vetbolletjes? Ik heb ze al dagen klaar liggen, maar ben er nog niet aan toegekomen om ze op te hangen.

Over het algemeen heb ik geen moeite met de herfst. De talloze wisselingen in het weerhuisje horen bij het leven. Maar ik voel dat er iets in de lucht hangt waar ik niet vrolijk van word. U ook?

 

12 nov 2021 – 3500

Matrasboekje

De armste sloebers in de crisisjaren dertig hadden vrijwel niets in huis. Als ze al bedden hadden – de allerarmsten sliepen op strozakken – dan ontbraken vaak matrassen.

Via de door ministeries georganiseerde crisishulp konden gezinnen rekenen op kleding, schoeisel, stoffen en beddengoed. De vrouwen kregen daarnaast les in het maken van matrassen. Noord-Hollandse voorbeelden daarvan zijn te vinden in verschillende gemeentearchieven.

In Zuid-Scharwoude leerde men een driedelige matras maken, met een vulling van wol, kapok of stro, aan de hand van het cursusboekje Hoe maak ik een matras?. ‘En nu aan het naaien!’ Je hoort het de kordate matrasjuf zo zeggen.

 

11 nov 2021 – 3499


Levensverhalen (62)

Koen van Slogteren was een aantal jaren getrouwd met mijn tante Coby. Hij was een vooraanstaand hoboïst en lid van het Danzi blaaskwintet. Zij was een pianiste-componiste die vooral naam maakte als begeleidster van ballet en later les gaf op de academie voor lichamelijke opvoeding.

Als zij bij ons logeerden, toen nog in Maastricht, repeteerde oom Koen altijd ergens boven. Bewonderend luisterde ik naar zijn betoverende spel.

Ook in eten en drinken blonk hij uit. Auto rijden kon hij niet. In zijn DKW-tje deed hij alles wat God verboden had, op hoge snelheid bovendien. Ik kan het gelukkig nog navertellen.

 

10 nov 2021 – 3498

Levensverhalen (61)

Van jongs af aan groeide ik op met muziek. Toen ik zes was begon ik met blokfluit spelen. Eerst op de sopraan- en later op de altblokfluit. Ik had er talent voor en plezier in. Tijdens uitvoeringen kreeg ik regelmatig schouderklopjes.

De verhuizing naar Amstelveen betekende ook op muziekgebied een ommezwaai. Ik stapte over naar hobo, het instrument waarop oom Koen excelleerde in het Danzi Kwintet.

Ik kreeg les van een hoboïste van het Concertgebouw-orkest. Ze woonde in een naargeestig donker appartement in de Jacob Obrechtstraat. Die geest straalde ze zelf ook uit. Doodongelukkig hield ik de lessen voor gezien.

 

9 nov 2021 – 3497

Dokkum

Het zitbankje op de kade, in de vorm van een Friese doorloper, is tegenwoordig bekender dan Bonifatius. Het markeert het enige keerpunt van de Elfstedentocht. Vanaf hier moeten de schaatsers weer terug naar Bartlehiem om daar linksaf te slaan naar eindpunt Leeuwarden.

Bijna twaalf jaar geleden was het voor mij met broer en vrienden ook het keerpunt. Wij reden die prachtige zondag Harlingen-Dokkum vv. 125 km in 6,5 uur, ik vrees niet dat ik die prestatie nog kan herhalen.

Op deze kille herfstzaterdag is Dokkum de rust zelve. Zou de mondkapjesverplichting de Friezen weerhouden? Ze zijn er rebels genoeg voor.

 

8 nov 2021 – 3496

Tante Ellij (5)

Zingen bij The Melody Sisters was een hobby. Overdag werkte Ellij tot haar huwelijk bij De Groot & Co op Herengracht 50-52. Een confectieatelier waar kleding klaargemaakt werd voor modeshows.

Zelf noemde de Groot & Co zich een ‘japonnenfabriek’. De confectie-industrie was grotendeels in joodse handen. Amsterdamse ateliers zaten vooral in de jodenbuurt. Duitse confectionairs, op de vlucht voor Hitler, vestigden zich in grachtenpanden die in de crisisjaren onbetaalbaar waren. Expeditieruimte in de kelder, directiekamers op de beletage, daarboven de ateliers en op zolder de stoffenvoorraad.

De Groot en Co was al in 1921 hier gevestigd en doorstond de oorlog.

 

4 nov 2021 – 3495

 



Corona (47): Heerlijk perscootje

Vol verwachting klopt mijn hart. Het bier staat koud en de zoutjes liggen grijpbaar in de voorraadkast. Naast de pepernoten die er ongetwijfeld ook aan gaan geloven.

Vanavond om zeven schijnt minister De Jonge mij een vervroegd presentje te brengen. Hij heeft het voornemen om de ongevaccineerden te beschermen tegen ziek worden en ziekenhuisopnames.

In het begin van de pandemie was het nog geheel ondenkbaar, twee miljoen echt kwetsbaren beschermen. Nu kan het blijkbaar wel. Al hoef ik eigenlijk geen bescherming, ik beschouw mezelf niet als kwetsbaar.

Maar Hugo beveelt het. Tegen mijn wil. Dat voelt toch als wat anders.

 

2 nov 2021 – 3494

Tante Ellij (4)

Het repertoire van The Melody Sisters (deels met Black and White) was divers. Nederlandse liedjes als Een kusje was er niet bij, Kijkt uit voor de mannen en Dank je voor die bloemen, Nederlandse versies van bijvoorbeeld Rock Around The Clock (‘Met de klok’) en Engelstalige liedjes als The Little Shoemaker en Mr. Sandman. Ze scoorden een hit met Sh-boom van The Crew-Cuts.

Ze traden op door het hele land, bij feestgelegenheden, tijdens carnaval  en zelfs een keer in het Concertgebouw, waar ze werden begeleid door de beroemde Tuschinski-organist Cor Stein. In 1962 trouwde Ellij en hielden ze ermee op.

 

1 nov 2021 – 3493