30 april

Ik weet niet anders dan dat we op 30 april Koninginnedag vierden. De geboortedag van Juliana werd ook na haar aftreden nog geruime tijd in ere gehouden. Haar dochter Beatrix is eind januari jarig en midden in de winter ga je niet buiten koekhappen, volksdansen en met wc-potten gooien.

De verjaardag van Willem-Alexander, 27 april, zit derhalve niet in mijn systeem. Dat geldt voor het hele Oranjecircus. En dat terwijl ik toch ben opgegroeid met de kalender van het koninklijk huis boven de eettafel. Met de verkoop daarvan haalde het jeugdfonds Pro Juventute veel geld op.

Het heeft niet geholpen.

30 april 2021 – 3151

Corona (11): Kunst en KLM

Nu we toch in de ban zijn van cijfers: minister Van Engelshoven heeft toegezegd dat ze de culturele sector gaat coronasteunen met 300 miljoen euro. Het is nog niet voldoende, zegt ze erbij, maar zoals haar moeder altijd zegt: ‘Wees blij met wat je krijgt.’

In de culturele sector werken ca. 400.000 mensen, waarvan 35-40% zelfstandigen. De jaarlijkse consumptieve bestedingen belopen er ca. 4,5%, naar schatting 17 miljard euro.

De KLM, waar 35.000 medewerkers werken, kan rekenen op zeker 3 miljard euro. Dat is tien keer meer bij tien keer minder mensen. Hier krijg ik nou echt een kunstkop van.

29 april 2020 – 3150

Ajax-AC Milan, 28 mei 1969

Op de telebuis wordt dezer weken, bij gebrek aan actuele sport, rijkelijk uit het archief geserveerd. Gisteren zag ik een stukje van de Europacup I-finale uit 1969, tussen Ajax en AC Milan in Madrid.

Ajax kreeg met 1-4 flink op de broek van Milan, waar onder anderen Rivera en de latere succestrainer Trappatoni de lakens uitdeelden. Bij Ajax deed de 22-jarige Johan Cruijff mee, maar die kon niet het verschil maken.

Op het Ajax-middenveld werd spelverdeler Henk Groot geassisteerd door Ton Pronk, die van origine voorstopper was. Met die behoudende opstelling van Michels was Cruijff het vast niet eens geweest.

28 april 2020 – 3149

Geschiedschrijving

De geschiedenis schrijven van zijn land en tijd is zich scherp in het geheugen terugroepen dat geen der geluksvogels op de wereld gelukkig is geweest en dat op het ondermaanse noch zaligheid, noch zelfs maar rust te vinden is; het is aantonen dat de menigten mensen die men genoodzaakt is te noemen, op hooguit een tiental na stokstijf zijn blijven staan op de drempel van hun leven en al hun ambities en innigste verwachtingen hadden laten varen, als ze in de toekomst hadden kunnen lezen wat de uitkomst zou zijn van hun zwoegen, hun zweten, hun zorgen en hun intriges.

                 

Memoires, Louis de Rouvray, duc de Saint-Simon (1675-1755)

27 april 2020 – 3148

Cornelis Dikstaal (2)

Cornelis Dikstaal was ook nog eens een linkse rakker. In 1932 had hij in Hoogkarspel een afdeling van de antimilitaristenvereniging IAMV opgericht. En daardoor belandde hij op de lijst van links-extremistische personen die de Centrale Inlichtingendienst bijhield.

De IAMV werd gedomineerd door vrije socialisten of anarchisten. Was het toeval dat Cornelis kennis kreeg aan Emma van der Dam? Zij kwam uit het Friese Jubbega, waar het socialisme goed vertegenwoordigd was. Haar vader Romke was een veldarbeider.

Hoe hadden ze elkaar leren kennen? Misschien wel via een dienstje dat Emma had gekregen in West-Friesland. Op de kermis kon je elkaar treffen.

24 april 2020 – 3147

Cornelis Dikstaal

Cornelis Dikstaal uit Hoogkarspel was als bakkersknecht in dienst van de plaatselijke koekfabriek SKS. Die letters stonden voor ‘Samenwerking kost strijd’.

Begin 1933 werd Cornelis op 27-jarige leeftijd werkloos. Kwam het door de brand die de fabriek onlangs had getroffen? Had hij onenigheid met zijn baas? Of werd hij ontslagen wegens opruiende activiteiten?

Omdat hij sjoemelde met zijn loonopgave, kreeg hij geen uitkering maar drie maanden gevangenisstraf. Amper vrij

stond hij alweer voor de rechter. Met zijn bestelwagentje reed hij op de kaasmarkt van Medemblik tegen het eierkarretje van Kees Groot. Opnieuw werd hij veroordeeld: ƒ 6,- of 3 dgn.

23 april 2020 – 3146

Levensverhalen (52)

In de eerste klas van het Stedelijk Lyceum in Maastricht maakte ik nieuwe vrienden. De belangrijkste was M., die na enkele maanden bij mij om de hoek kwam wonen en met wie ik na schooltijd veel optrok. We noemden elkaar Sjeng.

We waren even groot en nog lang niet in de puberteit. Op zijn zolderkamer speelden we met legersoldaatjes en bommenwerpers. En met mooi weer waren we te vinden op de bouwplaats van de nieuwe brug en oprit, die onze wijk zouden doorkruisen.

Later hoorde ik van andere Maastrichtenaren dat hij naar het Verre Oosten was afgereisd en spoorloos verdween.

22 april 2020 – 3145

Corona (10): Spek en bonen

Een van de minder intelligente consequenties van de ‘intelligente lockdown’ door het coronavirus is de democratische lockdown. Volgens velen doet Rutte het fantastisch als crisismanager. Maar laten we eerlijk wezen: hij en andere kabinetsleden varen vrijwel geheel op de medische experts. En op wat er in de landen om ons heen gebeurt, want als klein land hebben we een groot buitenland.

De Tweede Kamer zit er ongeveer voor spek en bonen bij. Net als de gemeenteraden en Provinciale staten. Wat bovendien zorgelijk is: het kabinet maakt geen haast met verzoeken inzake de Wet Openbaar Bestuur (WOB). Zonder openheid geen controle.

20 april 2020 – 3144

MLL-Front

Elk jaar in april worden de gefusilleerde voormannen van het Marx-Lenin-Luxemburg-Front herdacht. Deze radicaallinkse verzetsbeweging onder leiding van Henk Sneevliet ontstond kort na de inval van de Duitsers uit de inmiddels verboden Revolutionair-Socialistische Arbeiderspartij (RSAP).

In feite was het MLL-Front de eerste georganiseerde verzetsgroep in Nederland, maar dat lees je eigenlijk nergens. En zeker niet bij Loe de Jong, die niets van revolutionair links moest hebben. Ook uniek was dat aan de fusillade op 13 april 1942 bij kamp Amersfoort een politiek proces voorafging.

De enige vrouw in de leiding van deze verzetsgroep, Trien de Haan, kreeg 15 jaar tuchthuisstraf.

20 april 2020 – 3143

Volkstelling (2)

De Volkstelling 1971 werd een mislukking. Het duurde te lang voordat de gegevens beschikbaar kwamen zodat ze niet meer actueel waren. Ook hadden veel mensen bewust fouten gemaakt. In 1988 werd besloten om nooit meer een telling te houden.

Wat we er wel aan hebben overgehouden is de Wet Persoonsregistratie. Die is nu weer volop in beeld, omdat er stemmen opgaan om een ‘corona’-app in te voeren. ‘Moeten we straks een C op onze jas naaien?’ las ik op Facebook.

De oorlog is nooit ver weg als het om privacy gaat. Volgens sommigen zijn we ook ‘in oorlog’ met Corona.

17 april 2021 – 3142

Volkstelling

In 1970 kwam een klein deel van Nederland in verzet tegen de veertiende Algemene Volkstelling. De herinneringen aan de oorlog en de angst voor computers zorgden voor onrust over de privacy. Was de overheid wel betrouwbaar genoeg, stelde de joodse journalist Martin van Amerongen, verwijzend naar de ‘dankzij het goed geoliede mechaniek van onze bevolkingsadministratie foutloos uitgevoerde arbeidsinzet en de vakbekwame oplossing van het joodse vraagstuk’.

De protesten tegen de verplichte deelname aan de telling in 1971 bereikten een hoogtepunt toen 25 maatschappelijke organisaties opriepen tot een boycot. De lijst met weigeraars groeide uiteindelijk aan tot een kwart miljoen mensen.

16 april 2020 – 3141

Toetsenbord

Ook bij Apple is de kwaliteit niet meer zoals voorheen. Na ruim twee jaar vertoonde het toetsenbord van mijn MacBook opnieuw kuren. Hoppa, daar moest weer een nieuwe in.

Enkele jaren geleden had Apple een terugroepactie. Wegens problemen werden de toetsenborden in de MacBooks van 2015/2016 gratis vervangen. Mijn sores schijnt hier los van te staan, beweert de reparateur.

Misschien is mijn Appletje van 2012 bevangen door een geheimzinnig virus. In deze rare tijden kijk ik nergens meer van op. Ondertussen doemt een nieuw probleem op. Moet ik de corona-app aanschaffen of niet? Daarover meer in de komende 100 Woorden.

15 april 2020 – 3140

Grasmus

Ik mis de grasmus. Mijn tuintje past waarschijnlijk niet in zijn leefwereld. In mijn vroegere boerderijtuin hoorde ik hem dagelijks zingen in het voorjaar. Zijn broer, of misschien was hij het zelf, zong een eindje verderop, richting de dijk.

Zijn naam kan bijna niet saaier. Toch behoort hij niet tot de mussen, maar tot de zangvogels. Zijn korte liedje is vrolijk en een beetje hesig.

Vanaf april tot oktober komt hij hier dwalen. In het broedseizoen begint het mannetje  – grijsblauwe kuif, wit befje, roze bast – aan verschillende nesten waaruit zijn grasmussinnetje mag kiezen. Samen bouwen ze dat nest af.

10 april 2020 – 3139

Corona (9): Scores

De enige zekerheid omtrent het corona-fenomeen is dat we niets zeker weten. Waarbij moet worden aangetekend dat we ook niet zeker weten hoeveel mensen door die onzekerheid ziek, zwak en misselijk worden en misschien wel het loodje leggen.

Elke dag worden we overstelpt met cijfers. Van aantallen doden, opnames op de IC, opnames op een gewone afdeling, mensen die beter zijn geworden, vergelijkingen tussen landen, vergelijkingen met vorige epidemieën, historische parallellen enz. En dan gevolgd door analyses die niet zelden haaks op elkaar staan.

Zoals voetbaltrainer Co Adriaanse zei wanneer verslaggevers de uitslag als maat voor de wedstrijd namen: scorebordjournalistiek.

 9 april 2020 – 3138

Robbenoordbos

Een anderhalvemeterverordening is overbodig in het Robbenoordbos. Een uur lang doorkruis ik dit gemengde bos zonder een medewandelaar tegen te komen. Wel tref ik op een grindpad een jonge atlete, hoog op de benen, die haar intervaltraining afwerkt.

Het bos ligt in het noordoosten van de Wieringermeer en is aangelegd na de inpoldering vanaf 1934. Door de waterdruk van Waddenzee en IJsselmeer is de grond er te nat voor landbouw – vandaar de typering broekbos.

Er huist een gevarieerde vogelpopulatie. Ik tel: merel, vink, tjiftjaf, buizerd, grote bonte specht, winterkoning, fitis, vink, ekster, houtduif, zwartkop, roodborst, koolmees, pimpelmees en zanglijster.

8 april 2020 – 3137

Anarcho-terrorisme (2)

Ook al bestonden er rond de voorlaatste eeuwwisseling nog geen etiketten, met het denkbeeldig plakken ervan hadden de Europese overheden geen probleem. Iedereen die het gezag tartte en de grote bezits- en rechtsongelijkheid ter discussie stelde, werd als socialist, of nog erger, anarchist gezien. Dat laatste gold trouwens ook voor de Sovjet-Unie.

De politiekorpsen in verschillende landen, waaronder Nederland, werkten samen om deze ‘internationale anarchistische terreur’ te bestrijden. Ik raak erg benieuwd naar dit proefschrift, omdat de anarchistische beweging algemeen bekend stond als antimilitaristisch.

Wouter Klem is gepromoveerd bij Beatrice de Graaf, veiligheidsexpert van christelijk-conservatieve huize. Zou dat het zijn?

 7 april 2020 – 3136

Anarcho-terrorisme

In NRC Handelsblad van afgelopen zaterdag staat een interview met Wouter Klem. Hij promoveerde op een onderzoek naar de terreur van ‘anarchisten’ in de periode 1880-1914 en het internationale veiligheidsantwoord daarop.

De meeste mensen associëren anarchisme met ‘losgeslagen’, ‘laat maar waaien’, ‘wetteloosheid’ en ‘bandeloosheid’. Dat het anarchisme een 19de-eeuwse beweging is die het vrije socialisme voorstond - emancipatie van de onderklasse van onderop, zonder onderwerping – lees je vrijwel nooit.

Ook nu komt deze oorsprong van het anarchisme niet aan bod. Wel de aanslag op keizerin Sisi, waarvan de dader niet zozeer anarchist bleek als wel een moeilijke jeugd had gehad.

 6 april 2020 – 3135

Corona (8): ABC

Afstand, angst, appen, armoede, basis, berusting, beurskoersen, bezinning, bijstand, bingewatchen, boodschappen, burenhulp, burn-out, caesuur, cynisme, drankzucht, dood, drukte, EHBO, fietsen, filmpjes, de wereld draait door, De Wereld Draait niet Door, gameverslaving, gelijkheid, geluk, grafieken, haat, handen wassen, hoesten, intensive care, inzicht, koffiedik, kolder, koorts, leesmarathon, leven, liefde, longontsteking, materialisme, meditatie, meligheid, moed, mondkapje, Netflix, onderschatting, ongelijkheid, ontheemding, ontsmetting, ontspanning, paniek, quarantaine, reisverbod, rijkdom, rillingen, RIVM, rust, ruzie, saamhorigheid, schatting, scheiding, seks, short gaan, skype, snotteren, spanning, spelletjes, statistiek, thuis werken, trouw, verdriet, verlies, verstilling, verveling, videohuiswerk, voorzichtigheid, vrije tijd, wandelen, weggeven, werktijdverkorting, wifi, winkelwagentje, winst, woede, uitzicht, uitzichtloosheid, zorg, zuchten.

3 april 2020 – 3134

Serenade

Als alles meezit, wordt ze deze zomer honderd. Het is haar niet aan te horen. Vrolijk kletst ze vanuit het verzorgingshuis door de telefoon.

Ik vraag naar de armoede in haar dorp Andijk in de jaren dertig. ‘Mijn vader was landarbeider bij een tuinder. Hij had vast werk. Ik heb hem nooit horen klagen. We hadden het niet breed, maar toch had ik het idee dat we niets te kort kwamen.’

Door de omstandigheden speelt haar leven zich nog meer in het klein af. Onlangs werd vanaf de stoep een serenade aan alle bewoners gebracht. Die heeft ze alvast gehad.

2 april 2020 – 3133

Stakkers en stakers (2)

‘Het mooiste is als je van boek naar boek gaat,’ zei schrijver J.J. Voskuil eens tegen mij. Lezend èn schrijvend.

Stakkers en stakers belicht een fase uit mijn biografie van Trien de Haan. In 1936 gaf zij leiding aan een grote werklozenstaking in de Wieringermeer, destijds het grootste rijkswerkverschaffingsproject van Nederland. De lonen en arbeidsomstandigheden werden daar voortdurend slechter.

Tijdens mijn onderzoek kwam ik allerlei namen tegen. Van stakers, van hun vrouwen, van briefschrijvers die de kranten benaderden en van middenstanders die eveneens armoede leden. De recessie van de jaren dertig raakte vele duizenden gezinnen. Hun geschiedenis verdient een boek.

1 april 2020 – 3132