IJzervreter

Het begrip ijzervreter kreeg onlangs een nieuwe dimensie. Op de radio beluisterde ik het bericht dat in het kanaal tussen Gent en Terneuzen een ijzer etende bacterie is aangetroffen.

In de jachthaven van Zelzate zijn boten zwaar beschadigd geraakt. De MIC-bacterie, die roestvorming vijftig keer versnelt, schijnt ook damwanden te kunnen aantasten. Booteigenaren beweren dat de bacterie meer kans krijgt door een lagere visstand als gevolg van vuillozingen door naburige bedrijven.

Na de houtworm is dus een nieuwe constructievijand opgedoken. Het wachten is op een microbeestje dat dol is op kunststof en de zeeën kan verlossen van de plastic soep.

 

31 aug 2021 – 3459

Frank Zappa

Hij zag er lang uit als een stoffige hippie, maar van drank en drugs moest hij niets hebben. Afgelopen week zag ik een documentaire van muzikant-componist Frank Zappa (1940-1993). Veel vrienden van mij waren absolute fan van hem. Ik niet, maar een aantal vroege elpees had ik op tape en heb ik veelvuldig gedraaid.

Een hippe, eigentijdse Beethoven was hij. Zonder klassiek-muzikale opleiding bedacht en noteerde hij de meest complexe en meerstemmige stukken. Daarnaast was hij een begenadigd gitarist, bekend om zijn gebruik van wah-wah.

Daarin kwam hij overeen met Prince, ook al zo’n poplegende die de zestig niet haalde.

 

30 aug 2021 – 3458


Corona (45): Schijnzekerheid

Gaan we nog leren leven met corona of niet? Leren leven is omgaan met onzekerheid. Alleen houdt het gros van de mensen daar niet van. De enige zekerheid die kleiner is dan de onzekerheid, is de schijnzekerheid. En met de teruglopende beschermende werking van de Covid19-vaccins is daar nu sprake van.

Zo goed als zeker is wel dat leerlingen tot 20 jaar hoofdzakelijk elkaar besmetten en daar niet of nauwelijks ziek van worden. Besmetting van leraren geschiedt onderling. Dus hou op met dat quarantainegedoe, geef les of blijf thuis, en laat kinderen niet opnieuw de dupe worden van het angstvirus!

 

27 aug 2021 – 3457

Eigen banen eerst

Begin jaren ’30 was de armoede in de noordelijke helft van Noord-Holland ongekend. Voor het boek dat ik daarover schrijf, Stakkers & Stakers (werktitel), raadpleeg ik tientallen gemeentearchieven.

In dat van Harenkarspel vind ik een verslag van een bijeenkomst van gemeenten die vallen onder de districtsarbeidsbeurs Den Helder. Daarin valt onvrede te bespeuren over de werkverschaffing in de net drooggelegde Wieringermeerpolder. Omdat het een nationaal project is, is er concurrentie van werkloze arbeiders uit heel het land.

Een spreker meldt boos dat zelfs buitenlanders, te weten Belgen, de banen inpikken. Fijntjes antwoordt de voorzitter hem dat het om Zeeuws-Vlamingen gaat.

 

26 aug 2021 – 3456


Charlie Watts (1941-2021)

New Orleans-icoon Mac Rebennack, ook bekend als Dr. John (the Nighttripper), speelde mee op Exile on Main Street (1972, door velen beschouwd als het beste album van The Rolling Stones. Rebennack kreeg daar nauwelijks de credits voor.

In zijn broeierige autobiografie Under a Hoodoo Moon vertelt hij dat hij niet onder de indruk was van The Stones. ‘Hun muziek is een waterige versie van wat wij hier al jaren maken.’

Een uitzondering maakte hij voor drummer Charlie Watts. ‘Aan zijn stijl kun je zien dat hij weleens naar jazz en fonk stuff heeft geluisterd.’

De Doctor had er kijk op.

 

25 aug 2021 – 3455


Nescio (3)

Tot de ontroerendste passages in de biografie van Nescio behoren de briefwisselingen met zijn geliefde Agathe. Vooral zij kan heel vertederend uit de hoek komen, bijvoorbeeld als ze leest dat Grönloh weer werk in Amsterdam heeft gevonden.

 

‘Dat je die betrekking aangenomen hebt, kan ik, wanneer ik mezelf naga, niet anders dan goed vinden. Maar lieveling als ik aan jezelf denk ben ik zoo bang dat op kantoor zitten je in ’t begin ten minste heel zwaar zal vallen. Maar ventje elke avond mag je gerust even bij je vrouwtje komen en uitrusten in mijn armen hè, lijkt je dat aardig?’

 

24 aug 2021 – 3454


Sudoku

Ik weet nog wanneer ik de eerste sudoku-puzzel onder mijn neus kreeg. Het was op een familieweekend in 2005, een jaar nadat de Japanse spelletjesfabrikant Maki Kaji het spel had uitgebracht. We sloegen met z’n allen aan het puzzelen en ik vond het meteen verslavend leuk.

Vandaag de dag maak ik er nog maar één per week, die van het NRC op zaterdag. Omdat deze echt moeilijk is en ik mijn hersens er soms flink mee moet pijnigen.

De taal van de 81 cijfers is universeel. Over de hele wereld kan iedereen sudoku’s oplossen. Met een portie logica, dat wel.

 

23 aug 2021 – 3453

Hermeanderen

Het zal een jaar of twintig geleden zijn geweest, dat iemand in een ingezonden brief in NRC Handelsblad schreef over de hausse aan verkeersrotondes die overal verrezen: ‘Over twintig jaar veranderen we die ongetwijfeld weer allemaal in kruispunten.’

Ik moest daaraan denken toen ik gisteren in dezelfde krant las dat de beek de Run onder Eindhoven wordt ‘hermeanderd’. Vijftig jaar geleden, met de ruilverkaveling, werden alle kronkels eruitgesneden en kreeg het stroompje een rechte loop.

Die kronkels komen weer terug, om meer water vast te houden in deze overstromingstijden. Zo blijft de mensheid in de running, surfend op voortkabbelend inzicht.

 

20 aug 2021 – 3452


Newport Jazzfestival, 1958

Anderhalf uur duurt de bioscoopdocumentaire Jazz on a Summer’s Day, een verslag van het Newport Jazzfestival op Rhode Island in 1958.

Veel grote namen komen voorbij. Louis Armstrong speelt een stomende set met zijn All Stars. Gerry Mulligan (sax) en Art Farmer (trompet) gaan enorm boppend tekeer. Chuck Berry vertolkt een lange versie van Roll Over Beethoven met blazers en ganzepas. En Mahalia Jackson krijgt iedereen muisstil met haar geweldige gospelstem.

Het gemengde publiek ziet er kleurrijk uit en is overal aan het dansen. De cameraman kwam ogen tekort, maar did a great job. Gaat dit zien, mensen, zonder testbewijs!

 

19 aug 2021 – 3451


Bankzuiver

Een aantal banken weigert rekeningen te openen voor complotdenkers en andere personen en organisaties die kritisch zijn over het coronabeleid en de vaccinatieplicht. Een van de redenen is dat ze fakenieuws verspreiden. Mijn eigen Triodos Bank weigert bijvoorbeeld Viruswaarheid, de club rond engerd Willem Engel, als klant omdat zij hebben ‘opgeroepen tot confrontaties die haaks staan op onze waarden’.

De Rabobank schijnt in dezen het voortouw te hebben genomen. ‘Wij faciliteren geen initiatieven die actief complottheorieën en andere bewezen desinformatie verspreiden.’ Voor de goede orde, dit is dezelfde bank die de klimaatwappies van bijvoorbeeld Farmers Defence Force als klant faciliteert.

 

18 aug 2021 – 3450

Alfred Birney (2)

Het laatste beeldfragment dat Alfred Birney vertoonde in Zomergasten, was een uitvoering van ‘Machine Gun’ (1970) door Jimi Hendrix. Ik heb me nooit zo in Hendrix verdiept en er ook niet bij stilgestaan dat het een protest is tegen oorlogsgeweld. Volgens bewonderaar Birney, zelf gitarist, is het de puurste muzikale aanklacht ooit.

 

No bullets, At least here,
No guns, no bombs
No nothin', just let's all live and live
You know instead of killin'

 

Vijftig jaar na Vietnam laten de Verenigde Staten opnieuw een puinhoop in Azië achter. De macht in Afghanistan berust wederom bij mannen met baarden en machinegeweren.

 

17 aug 2021 – 3449


Alfred Birney

Na het lezen van Revolusi, over de bloedige vrijheidsoorlog in Indonesië, keek ik gisteravond met extra belangstelling naar het televisieprogramma Zomergasten. Alfred Birney, schrijver van het veelgeprezen en door mij nog niet gelezen boek De tolk van Java, liet zien waarom het Nederlands kolonialisme nog steeds niet een volwassen plaats in onze geschiedeniscanon heeft.

Kwetsbaar en zorgvuldig formulerend vertelde hij ook over de huiselijke terreur van zijn vader. Al op zijn dertiende ging hij naar het internaat om een paar jaar later te gaan zwerven.

Succes in persoonlijke relaties valt hem moeilijk toe. De wonden van het verleden blijven bloeden.

 

16 aug 2021 – 3448

Iens

Met zo’n vijftig inwoners is Iens (NL: Edens) een heel klein vlekje in het open Zuidwest-Friese land. Het ligt op en tegen een terp aan, met bovenaan een middeleeuws kerkje. Ook hier is God al lang geleden vertrokken.

Streekdichter Pyt Idzinga (Wommels, 1911-1979) schreef een loflied op Iens. ‘Dorpje ver van het wild geraas en de jachtigheid van de stad, waar de koeien en paarden rustig lopen,’ begint zijn Ienser Folksliet Ook die zijn hier inmiddels ver te zoeken, op een tiental gastkalveren na.

Met de jaren hebben stadse mensen het dorp grotendeels overgenomen. Maar wel zonder jachtigheid en geraas.

 

13 aug 2021 – 3447

Blootparade

Het natte weer van de afgelopen weken heeft een invasie van naaktslakken veroorzaakt. Waar ik ook ga of sta, overal zie ik ze kruipen en slijmsporen trekken. Op het fietspad, in de berm, tussen de planten, in de voederbakken van de dieren.

Vandaag zag ik er twee met een minuscuul huisje op hun rug. Daar moeten ze alleen ingepast hebben toen ze nog klein waren. Dat ze die nutteloze last niet afschudden! Kennelijk zijn ze er nog steeds aan gehecht.

De invasie heeft ook een nuttige kant: het is één groot pleidooi tegen de preutsheid en voor ‘bloot is gewoon’.

 

10 aug 2021 – 3446


Gewone koffie

De waard van café-billiard-dorpshuis Baard, met grote baard (!) en opzienbarende puntschoenen à la Hugo de Jonge, heeft zijn schort opgeborgen. Een jong stel heeft de pacht van de gemeente overgenomen.

Midden op de zondag is het terras aan de Bolswardervaart nog verlaten. Ik loop naar binnen en bestel een cappuccino en espresso. ‘Gaan we regelen,’ zegt hij kordaat.

Net als ik na tien minuten naar de stand van koffiezaken wil informeren, komt zij de bestelling brengen. ‘Ik zat aan de telefoon. Hij vroeg of ik die rare koffie wilde maken. Hij kent alleen gewone koffie. Stukje zelfgemaakte appeltaart erbij?’

 

9 aug 2021 – 3445

Mevrouw de Molenaar

Voor de molen in Witmarsum staat een flinke rij. In de ondergelegen bakkerij wordt één klant tegelijk bediend. Het duurt een half uur voordat het mijn beurt is.

Drie jaar geleden begon Christa Bruggenkamp in eigen keuken ambachtelijke bakkersproducten te bereiden. De vraag werd zo groot dat ze nu een professionele bakkerij annex winkel heeft. Omdat ze tegen verspilling is, bakt ze louter op bestelling. Die kan uitsluitend in de loop van de vrijdagmiddag worden opgehaald.

Broer en schoonzus, op wier huis en dieren ik pas, hebben een verrassingspakket voor mij besteld. Beladen met lekkernijen ga ik het weekend in.

 

6 aug 2021 – 3444

Levensverhalen (59)

Van een Maastrichtse villawijk naar een Amstelveens uitbreidingswijk met doorzonwoningen: op het eerste gezicht kon je het zien als een achteruitgang.

Als kind van twaalf zag ik echter vooral de voordelen. In plaats van een paar gezinnen met kinderen van mijn leeftijd wemelde het hier ervan. Als je de straat op ging, kwam je altijd wel iemand tegen. Of je ging rondhangen in het speeltuintje totdat anderen kwamen opdagen.

Al gauw vormden we een clubje van een man of acht dat het pleintje bij de garages innam om te voetballen, rolhockeyen en, toen de meisjes in beeld kwamen, te hinkelen.

 

5 aug 2021 – 3443

Gras en gras

Het wandelpad voert van Baard naar Jorwerd, het dorp waar God niet meer schijnt te wonen en de betreffende schrijver van zijn boekopbrengsten een vorstelijke pastorie kon betalen.
M. mag hier loslopen. Aan weerszijden zijn hoge rietkragen die het zicht op de sloot ontnemen. Op verschillende plaatsen worstelt ze zich erdoor om lekker te kunnen onderdompelen. Haar rug zit vol kroos dat zich ook na flink uitschudden niet laat afwerpen.

Het pad is eveneens een erfscheiding. Tussen biologisch boeren, waar de koeien op gevarieerde, kruidige weiden grazen. En traditioneel boeren, met gemillimeterd strak gras en het vee opgehokt in schuren.

4 aug 2021 – 3442

Revolusi (4)

Tijdens zijn Indonesische legertijd schreven mijn vader en moeder elkaar bijna dagelijks. Sporadisch vertelde hij iets over de toestanden daar. Hij is al bijna veertig jaar dood, maar mijn moeder kan zich desgevraagd niets meer van de inhoud herinneren. Feit is wel dat hij al hun brieven heeft verbrand.

In 1950 moet hij als een ander mens zijn teruggekeerd. Hij liet zich eens ontvallen – mijn ouders waren allang gescheiden – dat hij na terugkomst nooit meer echt gelukkig was met mijn moeder. Wat mij deed afvragen of ik, vijf jaar nadien geboren, wel gewenst was.

Deze vuile oorlog maakte overal slachtoffers.


3 aug 2021 – 3441

Revolusi (3)

Over de zestien maanden waarin mijn vader in Indonesië gelegerd was, heeft hij zo goed als niets verteld. Hij reed rond in een jeep met een gewapende bewaker. De eerste tijd zat hij in Batavia op Java, later op Sulawesi (Celebes) en de laatste maanden op Timor. Daar bemande hij een ziekenhuisje.

Als afgestudeerd arts moest hij in ieder geval eerste hulp verlenen. Dat hij dat deed in een met de grond gelijk gemaakte kampong, waar Nederlandse troepen hun hand niet voor omdraaiden, lijkt me weinig voorstelbaar. Maar hij zal ongetwijfeld iets van wandaden hebben opgevangen. Die verhalen gingen rond.


2 aug 2021 – 3440