Stakkers en stakers

De archieven zijn gesloten. Toch kan ik als gelouterde thuis- en onlinewerker voorlopig vooruit. Na het levensverhaal van Loes Hamel heb ik me weer aan een biografie gezet. Ditmaal niet van een persoon, maar van een gebied.

Stakkers en stakers vertelt het verhaal van de armoede in de kop van Noord-Holland, tijdens de crisis van de jaren dertig. Na de beurskrach van 1929 stortte de Nederlandse economie in. Het straffe bezuinigingsbeleid van de regering-Colijn II versterkte de armoede en werkloosheid.

Wie waren die armen? Zijn er familieverhalen en foto’s te achterhalen? Daarvoor ga ik te rade bij tientallen historische verenigingen.

31 maart 2020 - 3131

Achter dijk

In de luwte en de zon achter dijk – de Wieringers laten ‘de’ weg – is het goed toeven. Op de drooggevallen ijsbaan doet een flinke groep rotganzen zich tegoed aan het sappige gras. Daartussen wipt een kwikstaart. Bij het poeltje prutten enkele kieviten en tureluurs. Op de omringende wal scharrelt een graspieper.

Het enige muziekgezelschap dat zich niets van het coronavirus hoeft aan te trekken, is het weideorkest dat straks weer onbekommerd en kakafonisch zal losbarsten. Elk jaar geniet ik van mijn gratis abonnement.

De natuur geeft en neemt, zeggen ze wel. In deze voorjaarstijd is het extra zicht- en voelbaar.

30 maart 2020 - 3130

Corona (7): Crisis

Het coronatijdperk – daar kunnen we inmiddels van spreken – stemt niet alleen tot somberte. Het zijn gouden tijden voor koffiedikkijkers, sterrenwichelaars, glazen-boladepten en tarotkaartleggers. En voor economen die, om met cabaretier Pieter Derks te spreken, graag hun natte vinger in Het Financieele Dagblad steken.

Je hoeft geen econoom te zijn om een gigantische wereldcrisis te zien aankomen. Beleggers zitten al op het vinkentouw om ervan te profiteren. En de banken zullen vast wel weer gered worden.

Ik houd mijn hart vast voor de armen, zieken, jongeren, flexkrachten, ZZP’ers, het MKB, de kunstensector en al die andere kwetsbare groepen. Houdt moed allemaal!

27 maart 2020 - 3129

Jong

Onderaan de helling tref ik een oude buurtgenoot. Hij probeert met een stok vooruit te komen, maar het wil niet meer goed. Dan maar een praatje, op min of meer antivirale afstand.

Als ik vraag hoe oud hij is, moet ik raden. Ik zit ver onder de 89. Dat doet hem deugd. Omgekeerd schat hij mij begin vijftig. Zo houden we elkaar jong.

Vroeger kwam hij eens aan bij de boerderij, omdat hij wilde weten hoe het met het Wieringerrandmeer stond. ‘Blij dat het er niet van gekomen is. Het is prachtig mooi zo,’ wijst hij naar het glooiende land.

26 maart 2020 - 3128

Corona (6): Knechten

‘Koning Jezus komt. Wanneer? Bij de wederkomst. Dan komt Hij op de wolken van de hemel. Alle mensen zullen Hem zien met hun ogen. Ook jij zal Hem zien. Dan zal de Heere Jezus alle mensen als Rechter oordelen. Hij zal vragen hoe jij naar de bijbelvertellingen en de preken hebt geluisterd. Maar vóórdat Jezus komt, stuurt Hij zoals de koning eerst zijn knechten stuurt, éérst het coronavirus om ons te straffen. Waarom? De Heere wil dat jij gaat bidden. Hij wil dat jij breekt met de verkeerde dingen.’

Laat ons bidden voor ds. Agteresch, Gods idiote knecht uit Werkendam.

25 maart 2020 - 3127

Eddy Posthuma de Boer

Enkele jaren terug vertelde fotograaf Eddy Posthuma de Boer mij dat hij nog een foto heeft van Loes en Jules Hamel. Begin dit jaar belde ik hem opnieuw. ‘Ik ga hem binnenkort voor je opdiepen. Ik ben nu druk bezig met het inrichten van een tentoonstelling.’

Loes hangt er niet tussen, maar de geëxposeerde foto’s in Fotomuseum Den Haag geven een fraai beeld van een rijk oeuvre. Amsterdamse straattaferelen, jazzconcerten, portretten van BN’ers, reisfotografie voor Avenue: je waant je midden in de jaren vijftig, zestig en zeventig. Samen met een nog piepjonge André Hazes die grijnzend over een hekje leunt.

24 maart 2020 - 3126

Breitner vs Israels

Voor de coronapandemie uit bezocht ik het Kunstmuseum Den Haag. Breitner vs. Isaels is een prachtige duotentoonstelling, waarin de schilderijen van deze 19^de-eeuwse vrienden en rivalen naast elkaar hangen.

Aan de hand van de goed geschreven informatieve teksten – daar ontbreekt het vaak aan in musea – leerde ik hoe de fijnschilder Isaac Israels steeds jaloerser werd op de losse penseeltoets van George H. Breitner. Hij werd er zo iebel van dat hij een aantal jaren niet schilderde. Na deze dip maakte Israels een glansrijke comeback.

Na afloop kon ik stemmen over deze ‘artistieke bokswedstrijd’. Aan zulke stompzinnigheid doe ik niet mee.

23 maart 2020 - 3125

Corona (5): H1N1

In de supermarkt sprak ik een goede kennis. Op gepaste afstand, al zijn we beiden in afwachting van besmetting. Hij is een kenner van de Eerste Wereldoorlog. ‘Weet je dat er aan het einde van WOI miljoenen doden vielen door de griep?’

Ik zocht het thuis op. Het ging om het type H1N1, een subtype van griepvirus Influenza A. In de jaren zeventig dook het weer op, met veel geringere gevolgen omdat er nog heel wat mensen immuun waren.

Ik ben het met het RIVM eens: op naar een stapsgewijze, brede immuniteit! Ontspannen berg ik een nieuw pak toiletpapier op.

20 maart 2020 - 3124

Opfrisbeurt

Ik was niet geveld door virusleed of ander ongemak, dat u een aantal afleveringen van 100 Woorden moest missen. Mijn acht jaar oude MacBook was aan een flinke opfrisbeurt toe, omdat hij tal van mankementen ging vertonen.

Als gebruiker van het eerste uur valt het me altijd weer op hoe trouw en bestendig de Apple-apparaten zijn. Je betaalt effies meer maar dan heb je ook wat. Inmiddels is mijn schrijfkompaan voorzien van een nieuwe harddisk, een nieuwe batterij en een nieuw systeem.

Hij loopt weer als een zonnetje en dat geldt meteen ook voor zijn baasje.

U bent weer bij.

19 maart 2020 - 3123

Corona (4): Plat

Nederland is dan toch nog platgegaan. Over de altijd drukke Poelweg, een erkende sluiproute naar en van Den Helder, rijdt af en toe nog een vrachtwagen. Want helemaal stil staan we niet en de Dekamarkt-truck moet toch bezorgen, zodat de schappen weer aangevuld worden.

Vanochtend signaleerde ik in de supermarkt naast een gebrek aan pleepapier, chips en pasta nu ook vakken waar gewoonlijk rundergehakt en champignons liggen. Groente is er nog in overvloed, dus het zou kunnen dat het aantal flextariërs de komende weken flink gaat stijgen.

Goed nieuws voor de stikstofuitstoot? Wellicht, want de mens blijft natuurlijk een opportunist.

16 maart 2020 - 3122

Corona (3): Thuiswerken

Ik ben een thuiswerker. Al een derde van mijn werkende leven lang. Het is niet een zelfgekozen vorm van sociale onthouding. Maar het kwam destijds zo uit, na afscheid te hebben genomen van mijn bedrijf en kantoor.

Ik ben altijd in de gelukkige omstandigheid geweest dat ik al die jaren een aparte werkkamer tot mijn beschikking had. Daarom was een werkplek buitenshuis geen bittere noodzaak.

Met thuiswerken kunnen we elkaar het leven zoet en zuur maken. Ik ben benieuwd of na pakweg negen maanden een geboortegolf zichtbaar wordt. Of een echtscheidingsgolf, want Corona kan meer kapotmaken dan ons lief is.

13 maart 2020 - 3121

Corona (2): Inreisverbod

Ook ik ben inmiddels onaangenaam getroffen door het Corona-virus. Het concert van het Amerikaanse popduo The Rails, volgende week in Zaandam, is afgelast. ‘Op last van de werkgever van de artiest,’ meldt het poppodium. Waarschijnlijker is dat de artiesten Amerika niet meer in zouden komen wegens het inreisverbod dat is ingesteld.

Ik ben benieuwd of de VS nu ook op slot gaan voor militairen en oorlogstuig. Het zou de wereld een stuk vreedzamer maken. Ik vermoed echter dat achter de schermen en onder de radar heel andere regels gelden. De ene hysterie bestrijd je nu eenmaal niet met de andere.

12 maart 2020 - 3120

Corona (1): Onthouding

Brabant laat er geen gras over groeien. Inmiddels zijn enkele tientallen mensen besmet met het Corona-virus. Dus ja, een ramp dreigt. Er zit niks anders op dan de Brabantse gezelligheid op een laag pitje te zetten. Gelukkig is het carnaval achter de rug, al was dat misschien wel de boosdoener van deze giga-uitbraak.

Even geen koffietafels, wedstrijden van PSV en concerten van Guus Meeuwis. ‘Sociale onthouding’, zingen de Brabobo’s in koor. Dat gaat een serieuze stap verder dan ‘periodiek’. Je mag niet eens de kerk in. Droogneuken en -kloten dus, met wellicht een Coronaatje om het enigszins sappig te houden.

11 maart 2020 - 3119

Kiemtie (2)

Met haar column rakelt Duurvoort een aloude discussie op. Gaat het in de jeugdzorg om het belang van het kind, van de ouder, van het gezin of van alle drie? En in welke mate en volgorde?

Leg je de nadruk op het gezinsleven – wat Duurvoort bepleit – dan staat het belang van de ouder, als hoofd van het gezin, voorop. Waar blijft dan het zelfstandig belang van het kind?

Dat belang is: ‘Zorg voor mij, bied mij geborgenheid, help mij met volwassen worden!’ Als ouders dat onvoldoende kunnen bieden, moeten anderen die taken overnemen. Voor korte dan wel voor langere tijd.

10 maart 2020 - 3118

Kiemtie

Volkskrant-columniste Harrie Duurvoort gaat in op de zelfdoding van de 14-jarige Kiemtie. Na een langdurig verblijf in pleeggezinnen en jeugdinstellingen werd het leven haar te machtig, blijkt uit een reportage in dezelfde krant. De inspectie oordeelt dat er grote fouten zijn gemaakt in de opvang en begeleiding.

De biologische moeder (31) had haar leven inmiddels op de rails en wilde graag weer voor haar dochter en twee andere uithuisgeplaatste kinderen zorgen. Dat werd naar verluidt tegengehouden door jeugdzorg.

Duurvoort breekt een lans voor de moeder, in het kader van recht op een gezinsleven. Aan die redenering zitten haken en ogen.

5 maart 2020 - 3117

Snoei en bloei

Zonnig, zacht en windstil. Een cadeau na alle grijze en stormachtige dagen. Tijd om de tuin onderhanden te nemen. De ergste zooi moet er nodig uit. De vlinderstruiken botten al uit, maar ik snoei ze flink terug om er weer model in te krijgen.

De hortensiastruik in de voortuin is voor het eerst in mijn bestaan alhier gekortwiekt. De eerste takken waren al weggeknipt door een buurvrouw. Die vond dat de overhangende exemplaren haar auto in het voorbijrijden beschadigden en belde aan met de vraag of ze zelf de snoeischaar ter hand mocht nemen. Proactieve burenhulp, kun je dat noemen.

4 maart 2020 - 3116

LO Andijk

Bij mijn bezoek aan het Westfries Archief – in het kader van een nieuw boek, maar daarover later meer – attendeerde de archivaris mij op een bijzonder inventarisnummer. Riekele Hovenga, oorlogsgetuige en schrijver van de publicatie Andijkers in verzet, heeft zijn persoonlijke dossier in het archief gedeponeerd, met de restrictie dat het in 2078 openbaar wordt. Die restrictie is om een of andere reden opgeheven.

Op allerlei stukjes papier lees ik namen van West-Friese onderduikers. Inclusief geboortedatum, onderduikadres, huisadres, beroep en geloof. Hovenga was van gereformeerde huize. Het linkse verzet en het katholieke verzet blijven buiten beeld. Maar toch, wat een vondst!

3 maart 2020 - 3115

Bordenlijn

Ik reed de afgelopen dagen regelmatig over 's lands snelwegen. Op verschillende plekken waren vuilniszakken of iets wat daarop lijkt over de 120/130-snelheidsborden geplakt. De eerste keer bracht ik dit nog in verband met wegwerkzaamheden. Maar het stikstofte opeens van de afgeplakte borden.

Iemand attendeerde me erop dat vanaf 1 maart op alle snelwegen de maximumsnelheid van 100 km/uur geldt. Vandaar. Overigens blijkt deze nieuwe regel pas half maart in te gaan.

Met het omkatten van de borden is 19 miljoen euro gemoeid. De rechtse partijen spreken er schande van. Hoorden we ze ook toen overal 130 gereden mocht worden?

2 maart 2020 - 3114