Gezond Verstand (2)

Van Wolferen c.s. zetten soms terechte vraagtekens bij grote gebeurtenissen als 9/11 en het World Economic Forum, maar serveren die met merkwaardige bijgerechten en een onwaarschijnlijke complotsaus. Kritisch zijn is lovenswaardig, maar dan ook over eigen suggesties en speculaties.

Een club die pretendeert de waarheid in pacht te hebben, moet je met gezond wantrouwen bekijken. Net zoals de actiegroep Viruswaarheid en in vroeger tijden de CPN met hun krant De Waarheid.

Door klimaatverandering te ontkennen groeit het Noordpoolijs niet vanzelf weer aan. En Bill Gates, spuugrijk dankzij een monopolie op matige computertechnologie, is niet de sluwe dompteur van het coronacircus.

 

30 okt 2020 – 3269

Gezond verstand

Ik probeer mijn verstand altijd gezond te gebruiken. Ook in deze coronatijden, al was het maar om de overheid kritisch te volgen.

Een aantal critici heeft zich nu verenigd rond een tweewekelijks tijdschrift dat Gezond verstand heet. Hoofdredacteur is de oud-NRC-journalist en emeritus-hoogleraar Karel van Wolferen. Daar moet toch voldoende verstand in zitten, zou je denken.

In zijn openingsartikel trekt hij echter zo onnavolgbaar van leer – 9/11 is een doofpotdossier, westerse media lopen aan de leiband van de CIA, het coronabeleid is een staatsgreep, Poetin wordt ten onrechte gedemoniseerd – dat de term ‘gezond’ hier niet meer op zijn plaats lijkt.

 

29 okt 2020 – 3268

Dirk Hannema

Kunstverzamelaar Dirk Hannema, grondlegger van de collectie van Museum De Fundatie/Kasteel Nijenhuis, was niet bepaald van onbesproken gedrag. Als directeur van Museum Boymans in Rotterdam voegde hij zich in de oorlog probleemloos naar het nationaalsocialisme. Hij werd lid van de Nederlandsche Kultuurraad en klom op tot Gemachtigde voor het Museumwezen. In die jaren was hij ook een fervent pleitbezorger van de ‘pseudo-Vermeers’ van vervalser Han van Meegeren.

Zijn collaboratie kwam Hannema op acht maanden cel te staan, een milde straf omdat hij ook Nederlandse kunstschatten uit handen van de Duitsers wist te houden. Museumdirecteur mocht hij daarna nooit meer worden.

 

28 okt 2020 – 3267


Kasteel Nijenhuis

Havezate Kasteel Nijenhuis, ten oosten van de IJssel bij Heino, kent een lange historie die begint in de 14de eeuw. Vorige eeuw raakte het complex in verval, totdat de provincie het aankocht. Op aandringen van Dirk Hannema, verzamelaar en inmiddels bewoner, werd het kasteel gerestaureerd. Zijn privéverzameling vormt nu de basis van Museum De Fundatie, waar Nijenhuis deel van uitmaakt. Die is heel breed, van 17de-eeuwse meesters en Overijsselse impressionisten tot 20ste-eeuwse meubels en aardewerk.

Minstens zo indrukwekkend, en los van Hannema, is de beeldentuin met honderd objecten. Ook op een druilerige zondagmiddag is die een lust voor het oog.

 

27 okt 2020 – 3266

Twoscane

Hotel de Wilmersberg in De Lutte adverteert: ‘Kom genieten in het Toscane van Nederland, Twente!’. In de provincie hebben ze toch al de Italiaanse kolder in de kop, want is Giethoorn niet het Hollandse Venetië? In gezelschap van een autochtone Sallandse ben ik tevergeefs op zoek gegaan naar Apennijnse heuvels, romaanse kerkjes en de gerenommeerde Toscaanse keuken.

Hotel Erve Hulsbeek doet niet mee aan deze gekkigheid. De wijnsaus waarin de zalmmoot dobberde, was ook zonder een Soave of Veneto gefabriceerd. Voorts hield men vanaf acht uur de kurk op de fles en werd onze nachtrust niet verstoord door een bosfeest.

 

26 okt 2020 – 3265

21 oktober 1938

Ik dacht nog, ik mag haar geboortedag niet vergeten. Maar het gebeurde. Ik geef corona maar de schuld.

Loes Blokker, later landelijk bekend als Loes Hamel, werd anderhalf jaar voor de Tweede Wereldoorlog geboren. Het was die herfstdag zonnig en dat paste bij haar karakter. Ze was een echt oorlogskind. Twee keer moest ze, als buitenkind, naar een herstellingsoord om aan te sterken. Het ranke lichaam speelde haar later regelmatig parten, maar bracht haar in de modewereld ook roem.

Op een van de laatste bloemen van de vlinderboom zit een koolwitje. Paars met wit. Loes zou het mooi hebben gevonden.

 

23 okt 2020 – 3264

Minder

Over sociale dilemma’s driemaal gesproken: in deze coronatijden maak ik minder mee dan voorheen en ontmoet ik minder mensen. Mijn kluizenaarskant wordt volop bevredigd. Maar lang niet iedereen kan deze situatie aan of volhouden.

100 Woorden is ook in een lockdown terechtgekomen. Geen concert, theater of vakantie om over te schrijven. Hooguit zijn er de boeken waarmee ik me omring. Momenteel lees ik de verhalen van F. Springer, waarover later meer.

Verder heb ik genoeg tijd voor contemplatie, al is de spiegel met m’n omgeving nu ook doffer dan voorheen. Als dit het nieuwe normaal is, kies ik voor abnormaal.

 

22 okt 2020 – 3263

The Social Dilemma (3)

De bedenkers van de algoritmes waarmee de sociale media manipuleren, waren met nobele motieven begonnen. Internet biedt immers iedereen de mogelijkheid om zijn/haar eigen uitgever te zijn. Inmiddels schrikken ze van wat ze teweegbrachten. Een veelkoppig monster, zegt de een. Een existentiële bedreiging, zegt de ander.

De illusie is bijna nog groter dan bij een goochelshow. Hoe stap je uit een tredmolen van bijvoorbeeld nepnieuws, als je niet eens beseft dat je erin zit? In de geschiedenisstudie kregen we bronnenleer. Daarbij moest je je afvragen: wie zegt wat en waarom?

Controleer de boodschap en boodschapper op betrouwbaarheid, altijd en overal.

 

21 okt 2020 – 3262

The Social Dilemma (2)

Gebruikers van sociale media als Facebook, Twitter, Google en You Tube hebben nauwelijks in de gaten dat zij het product zijn. In de documentaire The Social Dilemma wordt haarfijn uitgelegd dat deze internetplatforms er alles aandoen om je aandacht te trekken en vast te houden. Dat is interessant voor adverteerders en daar verdienen de platforms geld mee.

Hun push-technologie gaat uit van gesignaleerde interesse in onderwerpen. Complotdenkers krijgen voortdurend andere complotten voorgeschoteld. Of de informatie klopt, is niet interessant. De waarheid is saai, geldt als stelregel. Zo creëer je groepen die steeds eenzijdiger en radicaler worden in denken èn doen.

 

20 okt 2020 – 3261

The Social Dilemma

Enkele weken terug berichtte ik over een anonieme flyer die bij een strandbezoek aan Callantsoog onder mijn ruitenwisser was geschoven. Daarin wordt het bestaan van zowel de maanlanding als het coronavirus betwist. Politici zijn satanisten, televisie spoelt je hersenen en abortus is moord.

Gisteren besteedde Lubach op Zondag aandacht aan de complotstapelgekte. Met enkele kliks surf je van coronavraag naar pedofielennetwerk. Dat is te danken aan de surftechniek die internetgrootmachten als Facebook, Twitter en Google hebben ontwikkeld.

In de Netflix-documentaire The Social Dilemma vertellen de bedenkers hoe zij de gebruikers van sociale media lokken, manipuleren en daaraan dik geld verdienen.

 

19 okt 2020 – 3260

Jaren ’30 (2)

De burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, riep deze week op om corona-overtredingen te melden. Een linkse burgemeester die een kliklijn voorstelt: de wonderen zijn de wereld niet uit. Ik zal de laatste zijn die een vergelijking maakt met het kopgeld dat jodenvangers in de oorlog kregen. Maar klikken was in de jaren dertig een geliefde bezigheid bij met name rechtse groeperingen.

Ook werden NOS-medewerkers belaagd door antilockdown-demonstranten. Het torpederen van de vrijheid van meningsuiting was een methode waarvan NSB’ers gretig gebruik maakten. Mijn oudtante Trien werd tijdens haar lezingen over geboorteregeling gaande de jaren dertig getrakteerd op stenen en stinkbommen.

 

16 okt 2020 – 3259

Jaren '30

Het kan bedrijfsblindheid zijn, een boek schrijven over de jaren ’30 en met die historische bril maatschappelijke ontwikkelingen bezien. Ik schreef hier eerder al over parallellen tussen toen en nu. Zoals de opkomst van partijen met fascistische trekken, de verharding van het politieke debat en de demonisering van niet-Nederlanders.

Deze week dienden zich weer enkele voorbeelden aan. Zo wil Tweede-Kamervoorzitter Arib demonstraties bij het Kamergebouw verbieden wegens ‘intimidatie’. In 1933 verboden de burgemeesters in West-Friesland demonstraties van armen en werklozen, uit angst voor ‘opruiing’ en ‘revolutionair elan’.

De burgemeester van Den Haag ziet niets in Aribs oproep. Maar voor hoelang?

 

15 okt 2020 – 3258

 

Persco (2)

Ik snap dat je het volk in begrijpelijke taal aanspreekt. Maar als communicatieadviseur weet ik ook dat je mensen serieus moet nemen. ‘Het virus gaat niet in discussie,’ zei minister De Jonge gekscherend-minachtend tijdens de persconferentie over de nieuwe coronamaatregelen. Waarbij je kunt aanvullen: de regering ook niet. Geen woord over maatschappelijke schade als gevolg van de eerste lockdown, geen letter over maatwerk, geen seconde over hoe we moeten leren leven met het virus. Geen discussie betekent meer tegenwerping en tegenstand.

‘We hebben het virus eronder gekregen in het voorjaar.’ En die tweede golf dan? Oja, onze schuld, dikke bult…

 

14 okt 2020 – 3257


 


Persco

De corona-persconferentie die je wist dat zou komen, doet ook op de sociale media een tweede golf aanzwellen. Voorstanders en tegenstanders van een nieuwe lockdown wijzen voortdurend naar elkaar met een verbeten en verwijtend vingertje. De gewone burger weet in deze kakafonische pandemie niet meer wie of wat hij moet geloven.

Veel mensen zeggen: de regering heeft het beste met ons voor. Is dat wel zo? Vraag het eens de slachtoffers van de toeslagenaffaire, van de aardbevingen in Groningen of, wat verder terug in de tijd, van de woekerpolissen.

Over transparantie is de overheid nooit erg helder geweest. Vanavond wel?

 

13 okt 2020 – 3256

Marketeer

De dame met wie ik wellicht mijn biografie van Loes Hamel ga promoten is er duidelijk in. De grote boekuitgeverijen doen nauwelijks iets aan marketing. Daarvoor ontbreekt vaak de kennis. En het liefst besteden ze aandacht aan de grote schrijvers. Voor hen is marketing meestal niet nodig, want hun boeken verkopen toch wel.

Hoe zorg ik dat boekhandels mijn boek inkopen? En dat ze het aandacht geven in de winkel? Daar heb ik een vertegenwoordiger voor nodig. Het past helemaal in deze tijd van zelfredzaamheid.

Eén ding staat vast: Loes was leuk... en ze is leuk om over te lezen!

 

12 okt 2020 – 3255

Lunchroom

Ze bestaan nog, lunchrooms. De Nieuwe Rai op het Europaplein, sinds 1969, voldoet aan alle voorwaarden. Je kunt zitten aan een van de nephouten tafeltjes, waar spatschermen tussen staan. Of aan de gigantische vitrine midden in de zaak, waar fricandeau, pekelvlees, ossenworst en al het andere beleg is uitgestald.

Een zwaarlijvige vaste klant, aan zijn kleding te zien huisschilder van beroep, complimenteert de eigenaar dat hij nog steeds bestaat. ‘Het is toch allemaal flauwekul. Maar wat doe je eraan? Ze zeiden eerst tot september. Ik denk dat het juni wordt.’

De eigenaar houdt wijselijk zijn mond. De klanten luisteren mee.

 

9 okt 2020 – 3254

Miljoen werklozen

‘Sommige zzp’ers hebben door de coronacrisis geen werk meer, anderen gaan met weinig werk verder en proberen overeind te blijven. Een derde categorie zzp’ers heeft nog volop opdrachten.’

Aldus de Kamer van Koophandel, een mijns inziens hopeloze instantie. Wat blijkt? Eind maart kreeg de helft van de één miljoen ZZP’ers geen opdrachten meer. Ze hadden ook nauwelijks een buffer. In juni zag Amsterdam een sterke stijging van de armoede, mede door het grote aantal ZZP’ers en flexwerkers.

Officieel tellen we bijna een half miljoen werklozen. Inclusief de ZZP’ers is dat minstens het dubbele. Helaas is daar geen intensive care voor.

 

8 okt 2020 – 3253

Corona (26): Spoedwet

Ik heb begrepen dat wetten nooit bedoeld zijn om de waan van de dag of tijdelijke problemen in juridische kaders te plaatsen. Daarom kan ik me nog steeds niet verenigen met de ‘Spoedwet’ die de regering wil invoeren om het coronavirus te beteugelen.

Het eerste concept was een ondemocratisch gedrocht waarbij de Tweede Kamer min of meer buiten spel stond. Nu schijnt de controle van het parlement beter gewaarborgd te zijn.

Dan is mijn vraag nog steeds: waarom is deze wet nodig? Is er sprake van een ramp? Dreigt er oorlog? Staat ons land aan de rand van de afgrond?

 

7 okt 2020 – 3252

 


Levensverhalen (54)

Een half jaar na de aankondiging gingen mijn ouders in februari 1968 uit elkaar. Dat was in het rooms-dorpse Maastricht een hele vertoning. Scheiden was iets voor artiesten en bohemiens. Ook al werd er veelvuldig aan gene zijde van de schutting gevreeën, uit elkaar gaan deed je niet.

Mijn vader bleef achter in Maastricht, mijn moeder toog met de kinderen naar Amstelveen. Dichterbij de familie, terug in het vertrouwde Noord-Holland dat voor mij allesbehalve vertrouwd was. In het Westen woei het en was het beduidend kouder. En al was ik in Amsterdam geboren, ik was geïnfecteerd met een zachte ‘g’.

 

6 okt 2020 – 3251


Kubusbank

Dit weekend overleed ontwerper Jan des Bouvrie. Hij beleefde in 1969 zijn doorbraak met de ‘kubusbank’, in opdracht van meubelfabriek Gelderland. Het markeerde in wooninrichtingsland de trend van saai burgerlijk naar modern design.

Ik ben dertig jaar bezitter geweest van zo’n bank, een fraaie combinatie van stijl, eenvoud en zitcomfort. Op 2 januari 1986 zat ik in alle vroegte voor de deur van een chique en trendy meubelzaak aan de Michelangelostraat in Amsterdam-Zuid. Die stuntte traditiegetrouw met waanzinnige nieuwjaarsaanbiedingen.

Voor honderd gulden bemachtigde ik een tweedehands kubusbank met versleten bruine veloursbekleding. Na herstoffering in zwart leer was hij weer als nieuw.

 

5 okt 2020 – 3250

Coronaschaatsen

Ook op de schaatsbaan in Hoorn is het coronatijdperk ingetreden. Het afgelopen seizoen eindigde in maart, precies een week voor de lockdown. Nu moeten we ook aan de corona-spelregels geloven.

Aan het begin van de les legt onze lerares ze uit. Bij de instructies zoveel mogelijk afstand houden. Bij het schaatsen mag, omdat de sport het vereist, de anderhalve meter worden losgelaten. We mogen dus in een treintje rijden.

Een flinke domper is dat het après-schaatscafé zich ook aan het nieuwe regime moet conformeren. Omdat de les pas na 22.00 uur is afgelopen, gaat de gezellige borrel aan ons voorbij.

 

2 okt 2020 – 3249

Halszaak

Wat heb ik me op de hals gehaald. Voor mijn nieuwe boek Stakkers & Stakers, over de jaren-dertigcrisis in Noord-Hollland Noord, graaf ik diep in de archieven. Raadsverslagen, gemeente- en rijkscorrespondentie, steunaanvragen, werklozenlijsten, persoonlijke brieven, kattebelletjes: alles wat relevant lijkt, sla ik op in inmiddels honderden mappen op mijn laptop.

Daarnaast maak ik een lijst van te behandelen thema’s en

personen die extra aandacht krijgen. De visserman die orgeldraaier werd, de bakkersknecht die sjoemelde met zijn uitkering en de werkloze onderwijzer die gek werd van het niets doen.

Nu moet ik van dat alles een samenhangend verhaal zien te maken.

 

1 okt 2020 – 3248