J.M.A. Biesheuvel (1939-2020) (2)

Wanneer de Erasmuskenner dit allemaal vertelt aan zijn beste vriend, een rijke Rotterdamse reder, ontsteekt die in grote jaloezie. Hij is namelijk heimelijk verliefd op de filmster en heeft haar levensgroot in zijn werkkamer hangen.

Hij besluit zijn rederij over te doen aan zijn vriend, in ruil voor de blauwe trui. Niet wetende dat die hem ongeluk zal brengen. De filmster pleegt zelfmoord omdat haar trui is verkwanseld. De reder krijgt een hartaanval als zijn vrouw de trui heeft weggedaan.

Het is ook door de lichtvoetige romantiek en erotiek waarom dit verhaal zo ontroerend mooi is. Biesheuvel op zijn allerbest.

 

31 juli 2020 – 3210

J.M.A. Biesheuvel (1939-2020)

Ik ken geen lezers die niet van de verhalen van J.M.A. Biesheuvel genoten. Zijn debuutbundel In de bovenkooi (1972) was zeldzaam mooi en dat hoge peil wist hij lang vast te houden.

Omdat het al zo lang geleden is en ik boeken bijna nooit herlees, denk ik na over mijn lievelingsverhaal. De trui borrelt op. Een Erasmuskenner is betrokken geweest bij de verfilming van Lof der zotheid. Een van de rollen wordt gespeeld door een beroemde filmster (lees: Marilyn Monroe). Als hij een avondje met haar aan zee wandelt en een kou opsteekt, geeft ze hem haar blauwe trui cadeau.

 

30 juli 2020 – 3209

Corona (21): Brandbrieven

Toen ik ergens in maart kanttekeningen plaatste bij de lockdown – als nuchter denkend mens die verder keek dan virus en IC – werd ik her en der zowat gevierendeeld.

Ik ben blij dat er nu vanuit zowel de GGZ als de artsenwereld brandbrieven naar de regering zijn gestuurd waarin de wetenschappelijke basis onder de coronamaatregelen scherp wordt betwist én juist de schadelijkheid ervan wordt aangetoond. Met veel meer bewijs dan het OMT en de hele rimram in een half jaar hebben aangedragen.

Dus allemaal ondertekenen die brieven. En verzet u tegen de Spoedwet, Noodwet of hoe dat ondemocratische misbaksel ook heet!

 

29 juli 2020 – 3208

 

Slageres

Volgens mij heb ik me er in 100 Woorden eerder druk over gemaakt, over de oprukkende masculinisering van beroepen in de Nederlandsche taal. Of is het genderneutralisering?

Journaliste mag niet meer, dat moet journalist zijn. Directrice? Weg ermee. Mevrouw is directeur. Toch zeggen we nog steeds schrijfster, actrice en schilderes. Blijkbaar gelden voor creatieve beroepen andere regels.

Ik ben en blijf een pleitbezorger van de vrouwelijke beroepsvariant, juist als eerbetoon aan en uit waardering voor de emancipatie. Leve de politica, conductrice, secretaresse, lerares, waarzegster, werkster (ooit van een werker gehoord?), medewerkster, historica, barkeepster en… eh… slageres… of is het slaagster???

 

28 juli 2020 – 3207

Corona (20): Oplaaien

Het virus laait op, lees je overal. Wat zegt de RIVM-site?
‘Tussen 15 en 21 juli zijn 987 mensen positief getest op COVID-19, bijna 2 keer zoveel als de week ervoor. Er zijn 19 patiënten gemeld die voor COVID-19 in het ziekenhuis zijn opgenomen (geweest). Dat is een toename van 3 patiënten vergeleken met de week ervoor. Er zijn 7 personen als overleden gemeld, 1 minder dan in de week ervoor.’
Conclusie: wat is toegenomen, is het aantal mensen dat positief is getest. Dat lijkt me logisch als we beduidend meer zijn gaan testen. Wat momenteel oplaait, is de angst.

27 juli 2020 – 3206

Levenswachters

Bij de entree van de middeleeuwse Mariakerk in Beers (Fr.) staan wachters in bruine monnikspijen opgesteld. Ze zijn gemaakt van zwart leer. De gezichten zijn zonder uitdrukking, maar dat maakt ze juist indrukwekkend.

Binnen in de kerk liggen enkele bustes omringd door glas die de geboorte symboliseren. Daarboven hangen leren zwarten torso’s, oude huid die als herinnering is weggehangen zodat er plaats komt voor iets nieuws.

Wachters, geboorte, herinnering: de Utrechtse kunstenares Ine van der Horn verbeeldt daarmee de diepere lagen van de mens. ‘Hoe sta je in het leven?’, wil ze van ons weten. Ik vind het vooral mooi.

 

24 juli 2020 – 3205

 

Café Baard

In de gelagkamer van het dorpscafé in Baard (Fr.) klinkt bluesmuziek. De eigenaar-barkeeper – rijzig, kale kop, lange grijze baard en oorringetjes – is zelf gitarist, vandaar. Hij staat liever voor de tap dan erachter. Kletsen met klanten, dat is zijn werk. Zijn witgrijs gestreepte puntschoenen doen aan minister Hugo de Jonge denken. ‘Ik heb een hele kast vol, allemaal maatwerk’.
De coronacrisis is ook hier niet ongezien voorbijgegaan. De anderhalvemetermaatregel blijkt in het café niet houdbaar. ‘Dan kan ik hier maar vijf man ontvangen.’ Hij heeft al een paar keer controle en evenzovele waarschuwingen gehad. ‘Ik ben er helemaal klaar mee.’

23 juli 2020 – 3204

Súdwest-Fryslân

Het fietsrondje van ruim dertig kilometer voert over boerenweggetjes, jaagpaden en af en toe een doorgaande weg. De dorpjes in de gemeente Súdwest-Fryslân zijn zonder uitzondering pittoresk en, door de afwezigheid van grootschalig toerisme, bijna verlaten.

Riet, gras en koeien domineren het weidelandschap. Je kunt goed zien hoe tot midden vorige eeuw het vervoer voor een belangrijk deel over water ging. Elk dorp heeft een opvaart die uitkomt op een doorgaande trekvaart. Die staan weer met elkaar in verbinding.

Bij de sluizen en bruggen zijn nog her en der cafés te vinden. IJkpunten van een geschiedenis die nooit verloren gaat.

 

21 juli 2020 – 3203

Lichtkerk

Duizenden toeschouwers waren in mei 1980 getuige van de enorme brand die de 13de-eeuwse Broerekerk in Bolsward grotendeels in de as legde. Alleen de muren en pilaren stonden nog overeind.

Na verschillende pogingen om de kerk te restaureren kwam architect Jelle de Jong begin deze eeuw met het idee om de ruïne te voorzien van een glazen dak. In één klap werd het gebouw daarmee de lichtste kerk van Nederland en waarschijnlijk van de hele wereld. Een aantal grafstenen op de vloer houdt de heilige herinnering levend.

Het gebouw biedt nu plaats aan evenementen, maar meestentijds aan een weldadige stilte.

 

20 juli 2020 – 3202

 

 

Tongen

De fine fleur van rechts Nederland heeft een manifestje uitgevaardigd waarin zorgen worden geuit over hoe de discussie over racisme wordt gevoerd. ‘Radicale groepen’ zouden zich dusdanig opstellen dat andersdenkenden hun mening niet meer vrijelijk kunnen uiten. Was getekend: onder andere Thierry Baudet.

Deze week heeft een demonstrant aangifte gedaan tegen Baudet en twee van zijn beveiligers. De laatsten zouden de man bij een optreden van FvD met het nodige geweld tegen de grond hebben gewerkt en vastgehouden. En dat alleen maar omdat hij een kartonnen doos omhooghield waarop stond: ‘Oud papier, hier’.

Baudet heeft een gladde én dubbele tong.

 

17 juli 2020 – 3201

 

Corona (19): Noodwet

Deze week kwam minister Hugo de Jonge met de langverwachte noodwet die coronauitbarstingen het hoofd moet bieden. De Tijdelijke wet maatregelen Covid-19 bevat vergaande bevoegdheden om het gedrag van vrije burgers te beknotten. Het parlement staat grotendeels buitenspel zodat ook in dat opzicht elementaire grondrechten worden geschonden. Alsof we nog steeds in oorlog zijn met corona en dat bestuurders het recht geeft om 150 jaar democratie even in de ijskast te deponeren.

De kersverse CDA-leider is dan wel tegen regeren met Forum voor Democratie, deze machtsgreep doet fascistisch aan. Laat hij zijn energie steken in duurzame maatoplossingen voor kwetsbare groepen.

 

16 juli 2020 – 3200

Nam June Paik (2)

Nam June Paik werkte veel samen met gelijkgestemde collega’s. De componisten Karlheinz Stockhausen en John Cage zaten in het publiek, toen Paik in 1960 zijn Etude voor Piano Forte uitvoerde. Eerst speelde hij een werk van Chopin, waarna hij op de piano timmerde en de das van Cage doormidden knipte. Vervolgens goot hij shampoo uit over het publiek.
Met kunstenaar Joseph Beuys was hij eveneens goed bevriend. Die vernielde in Wuppertal een tentoongestelde piano van Paik, waarna deze de resten opnieuw exposeerde.
Voor vriendin en celliste Charlotte Moorman bedacht hij spraakmakende optredens, waarbij ze bijvoorbeeld al spelende haar kleren uittrok.

15 juli 2020 – 3199

Nam June Paik

Aan de Amerikaans-Koreaanse kunstenaar Nam June Paik (1932-2006) kan ik wel tig keer honderd woorden wijden. Beter is het om zijn veelzijdige talent te aanschouwen in het Stedelijk Museum in Amsterdam, waar een aantal prachtige installaties van hem wordt getoond.

Paik wordt beschouwd als de uitvinder van de videokunst – bekend is zijn opstelling van een boeddha voor de televisie met zelfbeeld – maar hij is veel meer dan dat. Mede door zijn scholing in filosofie, ethica en modern-klassieke muziek had hij een originele, avantgardistische kijk op communicatie in beeld en geluid. Alles kan en niets moet, kun je zijn visie samenvatten.

 

14 juli 2020 – 3198

 

 

 

Stille kern

De Stille Kern in het Horsterwold, in Flevoland bij Zeewolde, doet zijn naam eer aan. Het is een van de grootste aaneengesloten loofbossen van Nederland. Op de vruchtbare klei heeft dit jonge bos een geweldige groei doorgemaakt. Je wordt verrast door de uitbundigheid van flora en fauna. Waar elders in Nederland zie je binnen honderd meter tientallen spechten?

Hier mag je ongestoord van de onverharde paden af struinen. In gezelschap van tientallen konikspaarden, die met veulens aan het meer grazen en poedelen. Wel oppassen voor vallend hout, waarschuwt een bord, vanwege ‘essentaksterfte’. Jacobse en Van Es hadden het kunnen verzinnen.

 

13 juli 2020 – 3197

Hoentjesgedrag

Op het bouwterrein is het een natte bende. Hoopjes zand, straatstenen, rioolbuizen, bouwafval, vrachtwagensporen en daartussen overal vuilgele plassen.

De familie Waterhoen heeft er weinig last van. Vader, moeder en drie koters scharrelen ijverig hun kostje bij elkaar. Of eigenlijk alleen de ouders, want de jonkies wachten tot hun wat in de snavel wordt gestopt. Het zijn net overjarige pubers die maar niet het huis uit willen.

Als moeder in een plasje wroet, staat vader plotseling achter haar. Hij wrijft even met een pootje over haar kont en dan wipt hij boven op haar.

Last en lust gaan goed samen.

 

10 juli 2020 – 3196

2050 (2)

Wat moet je met een rapport waar je eigenlijk niet veel aan hebt? De onderzoekers die de bevolking van Nederland over dertig jaar in kaart probeerden te brengen, geven zelf aan dat ze niets met zekerheid kunnen zeggen. De Tweede Kamer keek er niettemin reikhalzend naar uit. Ik ben benieuwd welke ballonnen daar binnenkort worden opgelaten.

Neem de definitie van iemand met een migratie-achtergrond: minstens één ouder moet in het buitenland zijn geboren. Verreweg de meeste mensen van Surinaamse, Marokkaanse en Turkse afkomst horen daar dus niet meer bij.

Ga dat Baudet en Wilders maar eens wijsmaken. Vol blijft vol.

 

8 juli  2020 – 3195

2050

Op verzoek van de Tweede Kamer hebben het CBS en het Demografisch Instituut onderzocht hoe we er qua bevolking over dertig jaar voorstaan. We gaan schommelen tussen de 17 en 22 miljoen inwoners. Over precisie gesproken…

Er worden zeven toekomstbeelden geschetst. In alle scenario’s komen er meer ouderen bij, stijgt het aantal mensen met een migratieachtergrond en het aantal huishoudens sneller dan de bevolking. Vergrijzing is koren op de molen van partijen die de zorgsector een warm hart toedragen. Meer mensen met een migratieachtergrond is het doembeeld van de xenofobe partijen. En meer huishoudens, wie zit daar op te wachten?

 

7 juli  2020 – 3194

Herhaling

Taal is altijd in ontwikkeling. Ik weet het en ik ben allesbehalve een steile purist. Goed, aan ‘hun doen’ doe ik niet mee. En ‘kennen’ en ‘kunnen’ gebruik ik ook niet door elkaar.

Waar ik moeite mee blijf hebben – de beste schrijvers doen het – is het weglaten van het onderwerp in de volgende zin: ‘Gisteren was zij op televisie en las een verhaal voor.’  Wie las er voor? ‘Zij’ natuurlijk en in dit geval schrijf ik dan ook ‘las zij’.

Dat hoeft weer niet als de persoonsvorm achter het onderwerp staat. ‘Zij was op televisie en las een verhaal voor.’

 

6 juli  2020 – 3193

 

Corona (18): Mapje

Voor het eerst sinds het pandemiecircus reis ik met de trein. De uitgestorven parkeerplaats in Anna Paulowna markeert de OV-schaamte. Het geringe aantal passagiers maakt van de hele trein één grote stiltecoupé.

Het dragen van mondkapjes wordt niet door iedereen even serieus genomen. Hier en daar zie je mensen, na even schichtig om zich heen te hebben gekeken, het mapje onder de kin trekken.

Op de NS-routeplanner staat dat, mocht ik overstappen op het Amsterdamse GVB, ik een gezichtsmasker moet dragen (wat overigens niet waar blijkt). Amsterdam als braafste jongetje van de klas, ik kon me dat ook niet voorstellen.

 

3 juli  2020 – 3192

Hans Sleutelaar (1935-2020)

Vorige week overleed schrijver-dichter Hans Sleutelaar. Met onder anderen Hans Verhagen, Cornelis Vaandrager, Armando en Simon Vinkenoog behoorde hij tot de angry young men die begin jaren zestig de literaire wereld bestormden.
Zijn poëzie-oeuvre omvat maar zo’n zestig, zeventig gedichten. Hij was niet snel tevreden. Het moest wel goed zijn, wilde hij het kunst noemen. Een noeste werker die paste in zijn geboortestad Rotterdam.

Lof van de poëzie

Wat is poëzie? Wat zijn woorden?
Wat niet? Een echo van een echo
is het woord. Maar menigeen
die geen vermoeden heeft van poëzie,
ziet soms de wereld in haar wonder licht.


2 juli  2020 – 3191

Virustsunami

Terwijl de verpleeghuizen de deuren openen, net als de sauna’s, yogastudio’s, therapiepraktijken, sportscholen en peeskamers, dient zich in de Chinese varkensindustrie alweer een nieuw griepvirus aan. Hoe ernstig dat is, is nu nog niet duidelijk.

Mogelijk krijgen we weer een pandemie. En als die samenvalt met een tweede coronagolf, ontstaat een tsunami die de gezondheidszorg helemaal niet meer kan verwerken. Je kunt ook spreken van oververhitting, een verschijnsel dat op tal van terreinen in onze kapitalistische welvaarts-en prestatiemaatschappij zichtbaar is.

Tegen deze opwarming van de samenleving voorzie ik maar één remedie: een andere levenshouding. Want de maatschappij, dat zijn wij.

 

1 juli  2020 – 3190