Bart met boeken (2)


‘Bevalt het wonen buiten?’ vroeg de presentator van het boekenprogramma in de stadsbus.
‘Ruimte om je huis is ruimte in je hoofd,’ antwoordde ik.
Hij knikte.
‘Als ik nu in Amsterdam ben,’ vervolgde ik, ‘voel ik me ook de toerist die de mooie èn lelijke dingen waardeert.’
Toen we van Oud-West naar Noord verhuisde, viel het me op hoeveel onverzorgde mensen er op de pont stonden. Dit keer leek het alsof ik overal oudere morsige mannen druk en luid tegen jongere verzorgde dames zag praten.
Terug op Wieringen kleurde de zon oranje en kwam ik voor de tweede keer thuis.

31 mrt 2013 – 775

Bart met boeken


In een commerciële opwelling stopte ik ’s ochtends een extra exemplaar van 100 Woorden in m’n tas. Dat toeval niet bestaat bleek toen ik in de bus naar de Staatsliedenbuurt zat en even later de presentator van Brands met boeken instapte.
Ik complimenteerde hem met de laatste uitzending. We spraken over schrijver Ilja Leonard Pfeijffer, hoe psychiater Dirk de Wachter denkt over de borderline-samenleving en de overeenkomsten met het boek Stoner.
‘Kijk,’ zei ik, terwijl ik hem mijn boek overhandigde, ‘dit had ik je ooit gestuurd.’
Hij verontschuldigde zich. ‘Ik krijg dagelijks stapels binnen. Maar nu ga ik het lezen.’

30 mrt 2013 – 774

Bokkensprongen


Weer of geen weer: de geiten hebben de lente in de kop. En die krijg je er met geen paardenkracht uit. Sophie staat op de catwalk, waar Vlekkie haar kwispelend van af probeert te bokken. De koppen bonken hard tegen elkaar.
Na een paar afgeslagen pogingen laat Sophie – normaal gesproken de sterkste – zich van de plank duwen. In een beperkte ruimte moet je elkaar wat gunnen.
Op het gras gaat het spel vrolijk verder. Vlekkie klimt met de voorpoten op de rug van haar zus. Copuleren of kopiëren: de pret lijkt even groot.
Net echt is ook een realiteit.

29 mrt 2013 – 773

Roofvogelman


Roofvogelkenner Rob Bijlsma heeft de Edgar Doncker Prijs voor natuurbehoud gewonnen. De jury roemde zijn bijdrage aan de kennis en bescherming van roofvogels, grotendeels op eigen kracht en met geringe financiële middelen gerealiseerd.
Afdh, zijn uitgever, berichtte dat Bijlsma zelfs bij de prijsuitreiking een verrekijker om zijn nek had hangen. Het werk gaat altijd voor en door.
Vriend Koos van Zomeren schreef in Naar de natuur over de enorme natuurkennis van Bijlsma. ‘Hij staat bekend als roofvogelexpert. Maar zijn actieradius is veel groter (...) Als je het telefoonnummer van Rob hebt, kun je je handboeken wel uit het raam gooien.’

28 mrt 2013 – 772

FairTax-label


In het tv-programma Tegenlicht werd uitgelegd dat Apple maar 1,9 procent vennootschapsbelasting betaalt. Ik betaal, als het economisch voor de wind gaat, het twintigvoudige aan belasting. De iPad en iPhone worden zo duurbetaald.
Voor een iPad gemaakt in China betaalt Apple 50 euro productiekosten. De marktprijs is het tienvoudige. De nettowinst op een tablet zal zo’n 400 euro bedragen. Om diezelfde iPad te kunnen kopen moet ik echter 800 euro verdienen.
Als gebruiker van het eerste uur krijg ik veel zin om Apple de deur uit te doen. Of de belastingmoraal moet drastisch verbeteren. 
Het wordt tijd voor een FairTax-label.

27 mrt 2013 – 771

Belasting-dienst

Bono is een man in bonis. Hij doet niet alleen goed, hij boert ook navenant. Met dank aan de Nederlandse Belastingdienst - ‘makkelijker kunnen we het wel maken èn ook goedkoper’ – betalen multinationals en artiesten als U2 via brieven-busfirma’s alhier bijna geen belasting. Wie veel heeft, wil graag veel houden.
Staatssecretaris Frans Weekers verdedigt de fiscale bevoordeling door te wijzen op de gunstige effecten voor het investeringsklimaat. Echter, behalve in een brievenbus wordt er door deze buitenlandse bedrijven niets geïnvesteerd, ook niet in personeel.
Ook voor drogredenen zijn goede redenen. Ik ben benieuwd naar de donateurslijst van het VVD-verkiezingsfonds.

26 mrt 2013 – 770

Onbehagen

Op de dagen dat de poolwind over Wieringen raast, is de PVV weer de grootste partij in de politieke peilingmeter. Ik trek de gevoerde capuchon over de wollen muts en wil even niets van de buitenwereld horen.
De binnenwereld: hoe staat het daarmee? De Belgische psychiater Dirk de Wachter legt het in Brands met boeken kraakhelder uit. De samenleving lijdt collectief aan een borderlinesyndroom. We zijn perfectionistisch, ongeduldig, impulsief en hysterisch. Tijd om te denken, te twijfelen, anders te doen geven we onszelf niet meer. Mensen krijgen klachten, omdat de buren over hen klagen.
Het wordt er niet behaaglijker op. 

25 mrt 2013 – 769

Gedichtstaren (15)

Bert Schierbeek (1918-1996) behoorde tot de Vijftigers, de literaire vernieuwers van na de oorlog. Dit titelloze gedicht komt uit de bundel De deur(1979). Een week staren, en lachen.

maar we zouden niet vergeten dat
we hebben gelachen, gelachen hebben
we veel en dat zal ik niet vergeten
want we hebben gelachen en veel hè?
en dat zullen we nooit vergeten om-
dat we zoveel gelachen hebben en dat
niet vergeten gvd wat hebben we gelachen
en niet en nooit vergeten we dat we zo
hebben gelachen omdat we samen waren
en zoveel gelachen hebben dat we
het nooit zullen vergeten

24 mrt 2013 – 768

Kruis

Aan het hek op de dijk is een vaalrood kruis bevestigd. ‘Jerry’ staat erop, met daaronder een geboorte- en overlijdensdatum. Bij de voet van het kruis zijn in het gras verse bloemetjes geplant.
Het is zo’n herdenkingsteken dat je doorgaans langs snelwegen ziet. De dijk is geen snelweg. Hier passeren fietsers, joggers, eigenaren met honden en af en toe een bromnozem.
Jerry is nog geen twee geworden. Wie was hij? Een hond? Een poes? Een cavia? Of een peuter die op de nabijgelegen camping onverhoeds overleed en hier een stil eerbetoon kreeg?
Een grutto roept. Hij kondigt nieuw leven aan.

23 mrt 2013 – 767

Mandolinen

Mandolinen zingen vals in Nicosia.
De Cypriotische spaarders moeten meebetalen aan de failliete bankensector. De grote spaarders – Russische maffiosi en andere onduidelijke types – worden relatief ruim ontzien. Logisch, want welke politicus wil nou met een afgesneden oor of een kapotgeschoten knie thuiskomen?
Ik heb mijn spaargeld niet gestald bij een Cypriotische bank. Tot zover het goede nieuws. Nu het slechte nieuws. Wij Nederlanders denken dat deze spaarpotkraak alleen tot Cyprus beperkt blijft. Minister Dijsselbloem bezweert dat het niet in andere landen zal gebeuren.
Durft Dijsselbloem op die belofte zijn eigen spaargeld in te zetten? Dat zou pas geloofwaardig zijn.

22 mrt 2013 – 766

Patrijs

Ik schrijf niet meer over de lente die niet komt. Hopelijk dattie dan wèl durft. Gisteren zei op de tramhalte in IJburg een man tegen mij: ‘Het weer wordt in Nederland nooit meer hetzelfde.’ Ik begreep niet precies wat hij daarmee bedoelde, maar snapte het helemaal.
L. en ik lopen al vroeg een rondje. De zon is zojuist, geluidloos als een drone, opgestegen. Het kabaal komt van twee patrijzen die opvliegen van de bevroren akker.
De patrijs is aan het verdwijnen uit Nederland. Hij broedt nu vooral in Polen. Vogels kennen geen grenzen, en geen meldpunten.
De natuur is wijs.

21 mrt 2013 – 765

Heleen (2)

Ik stel me voor hoe het gesprek verliep als ik had doorgedroomd.
‘Hallo, ik ben Heleen, en wie ben jij, mooie man?’
‘Bart is de naam. Maarre, vind je mij echt zo mooi of zeg je dat tegen iedere man?’
‘Ik houd van mannen, in alle soorten en maten. Dat wist je toch wel? Of doe je net alsof? Dat doen namelijk veel mannen als ze in mijn nabijheid zijn. Ach, wat lul ik ook, aan wie moet ik het boek opdragen, Bart?’
‘Aan mijn vrouw.’
‘Jammer, ik had graag ook jóuw naam willen schrijven.’
‘Vooruit, omdat het Boekenweek is.’

20 mrt 2013 – 764

Heleen

Onlangs droomde ik over Heleen van Royen. Waarom ze opeens mijn slaap binnenwandelde, weet ik niet. Ik heb nog nooit wat van haar gelezen. En mijn type is ze eerlijk gezegd ook niet.
Ik kwam langs om een boek te laten signeren. Eerst was ik in een kleine ruimte waar een streng heertje met een zwaar brilmontuur mij een boek overhandigde waarvan ik de titel niet herkende.
In een belendende ruimte zat Heleen achter een tafel. Ze had een slordige flanellen blouse aan waarvan de bovenste drie knoopjes openstonden.
Op het moment dat ze iets ging zeggen, werd ik wakker.

19 mrt 2013 – 763

Spionage

Vorig jaar zijn we verschillende keren bespioneerd. Zonder dat we het wisten natuurlijk, want anders kun je moeilijk spreken van spionage.
Het ministerie van defensie bevestigt dat met grote regelmaat onbemande vliegtuigen over Nederland vliegen. Deze drones worden niet alleen ingezet voor gevechtshandelingen, maar ook voor ‘vredestaken’.
In maart 2012 heeft negen keer een drone boven Wieringen gehangen. Wat of wie hebben ze bespioneerd, vraag ik me af. Wietplantages? Die kun je met energiemeters en hasjhonden traceren. Illegale bouwwerken? Die zijn met het blote oog waar te nemen.
Dataverkeer onderscheppen, dat lijkt me aannemelijker. Landgenoten, let op uw digitale zaak!

18 mrt 2013 – 762

‘De trui’

Na zijn interview bij Adriaan van Dis wist ik meteen welk verhaal van J.M.A. Biesheuvel ik als eerste wilde herlezen. ‘De trui’, uit de verhalen-bundel De bruid(1982). Ik weet niet meer hoe het gaat, alleen dat ik het destijds buitengewoon ontroerend vond.
Het omslag is lelijk vervaagd, maar de ode aan de onbereikbare liefde – Marilyn Monroe – nog immer haarscherp. Een van de hoogtepunten is een erotische passage waarop Biesheuvel het patent heeft. ‘Het ondeugende ding onder aan zijn buik nam de grootte en hardheid van een uit de kluiten gewassen, nog groene banaan aan en drukte nu tegen Vera’s billen.’

17 mrt 2013 – 761

Tellen

De vrouw met de hond ziet mij kijken naar de duizenden rotganzen op het weiland. ’Heb je ze al geteld?’
Hoe doe je dat, vogels tellen? Ik vermoed dat je daarvoor in vlakken moet denken. Ik tel er vijftig, vermenigvuldig dat grasveldje met twee, dat weer met tien enzovoort. Met een betrouwbaarheid die niet voor het CPB onderdoet, kom ik op vijf- tot zevenduizend.
Teruglopend langs de zee zie ik weer duizenden rotganzen, nu dobberend op het water. Hun goedmoedige gakkeuvel gaat regelmatig over in een fel gesnater.
De wave golft over het Wad. Op de eretribune weef ik mee.

16 mrt 2013 – 760

Worstelen

In de eenmalige reprise van Hier is... Adriaan van Dis zitten drie gasten aan tafel die meer te melden hebben dan Matthijs van Nieuwkerk en Nico Dijkshoorn in één seizoen van De Wereld Ratelt Door.
De Duitse Judith Schalansky vertelt hoe ‘onveilig’ de val van het IJzeren Gordijn voor veel mensen was. Ineens moesten ze alles zelf kiezen en bepalen.
Maarten Biesheuvel leest een brief aan zijn vader. Ook hij worstelt met volwassenheid, èn krankzinnigheid. ‘Ik begrijp niet hoe ik mijn leven moet vullen.’ Hoe anders was dat in zijn jeugd. ‘Als kind wist ik wat mij te doen stond.'

15 mrt 2013 – 759

Zwart-wit

Zal ik schrijven over de witte velden die alweer als een dief uit de nacht tevoorschijn kwamen? Of over de zwarte lucht die een nieuwe sneeuwlaag brengt? Over de witte rook en de paus in zijn witte habijt? Of over diens rol in de gitzwarte juntajaren?
Over de zwarte mieren die een nieuwe aanval doen op onze rust? Of over het witte gif waarmee we de tegenaanval inzetten? 
Over de rijstmetkrentenhond die L. niet opmerkt in het camouflagelandschap? Over de witte kwikstaart boven de zwarte sloot?
Ik verlang naar kleur in het leven. Zoals de oranje wand in m’n werkkamer.

14 mrt 2013 – 758

Schamen

Nog steeds is het dringen bij de vogelvoedselbank. Met droogvoer de winter door, er zit niets anders op. Het enige wat momenteel vers is, is de sneeuw. Iemand zei tegen mij: ‘Ook op Wieringen heerst armoede en zijn er plannen voor een voedselbank.’
Armoede en schaamte zijn een Siamese tweeling. Het is een kwestie van goed kijken. Bij de gym zag ik dat een klasgenootje altijd gaten in zijn sokken had. En bij een schoolvriendje bestond het zitmeubilair slechts uit enkele keukenstoelen.
Als in Nederland 375.000 kinderen in armoede leven, zijn dat er op Wieringen 200. Wie moet zich schamen?

13 mrt 2013 – 757

Spatie

Ik kan me niet herinneren dat ik ooit koffie in mijn toetsenbord heb gemorst, of bier of limonade. Dit was de eerste keer. Ik keek naar de bruine drab die langzaam door het doorzichtige plastic sijpelde. Het beloofde weinig goeds en die belofte werd meteen ingelost.
De spatiebalk weigerde als eerste dienst. Ik besef nu hoe belangrijk hij is. Zonder spaties geen woorden, laat staan een verhaal. Niet voor niets is de spatiebalk de grootste toets van allemaal en de enige die zich ‘balk’ mag noemen.
Mijn systeembeheerder zegt: ‘Dit komt niet meer goed.’ Daar lijkt geen spatie van gelogen.

12 mrt 2013 – 756

Oorlogsdemonen

Ik ben een kind van na de oorlog. De oorlog staat altijd voor de laatste oorlog, in dit geval de Tweede Wereldoorlog. Daarna is in Europa nog flink gevochten. De strijd in Joegoslavië was zelfs verrassend dichtbij en mede dankzij overste Karremans bliezen wij daar een vals deuntje mee.
Straks ben ik misschien toch een vooroorlogs kind. De Luxemburgse premier Juncker waarschuwt dat in Europa de oorlog dichterbij is dan we denken. Hij ziet politieke ressentimenten die lijken op die van honderd jaar terug, aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. ‘De demonen zijn niet weg, zij slapen alleen maar.'

11 mrt 2013 – 755

Verdwalen

Ik las over een riem die, als je die om je middel doet, ervoor zorgt dat je niet meer verdwaalt. De feel space belt bevat een aantal sensoren die aan een kompas zijn verbonden. De drager weet altijd waar het noorden is en wat de snelste route is.
Ook al ben ik in m’n leven ontelbare keren verkeerd gelopen en heb ik de kaart en mezelf regelmatig vervloekt, ik moet er niet aan denken om met zo’n permanent vibrerend gordeldier in de Pyreneeën of Cornwall te lopen.
Als we niet meer verdwalen in het leven, is er niets meer aan.

10 mrt 2013 – 754

Lach

Afgelopen week ging een bekende Wieringer heen. Op de condoleance waren 750 mensen. Ook bij de herdenkingsbijeenkomst puilde de voetbalkantine uit.
Het is dattie het niet kon verstaan. Maar als hij had gehoord hoe hij de hemel in werd geprezen, had hij diezelfde hemel vast links laten liggen.
Altijd stonden de kraaloogjes gespitst en was de lach niet ver weg. Zoals op onze trainings- en zijn vergaderavond. Biertje in de hand, meestal luisterend, want aan weinig woorden had hij genoeg. Als het te ingewikkeld werd kon hij zomaar roepen: ‘Als er maar genoeg geneukt wordt.’ 
Dan sprak niemand hem tegen.

9 mrt 2013 – 753

Licht

De uitvaartdienst vindt plaats in de kerk waar ze al tientallen jaren niet meer kwam. Behalve als er doden te betreuren waren. Nu was het haar beurt.
Ze was de een na jongste in een boerengezin met zes kinderen. De scheuren die door de familie trokken, zijn nooit opgelost. Ook nu niet. Eigenwijze stijfkoppen waren het, ondoorgrondelijke binnenvetters die liever zwegen en er het hunne van dachten.
De laatste twaalf jaar leefde ze teruggetrokken. Ze sleet haar dagen in de leunstoel bij het raam en keek uit over het water. Haar naam betekende ‘licht’. Daarnaar te leven was niet makkelijk.

8 mrt 2013 – 752

Landerig

Op de eerste lentedag liggen de geiten landerig in het gras. Overdrijven is een kunst die ze graag etaleren. Vanochtend kwispelde Vlekkie ook al de staart uit haar lijf. 
L. kijkt achter het raam bewonderend toe. Zelf beleeft ze haar eerste voorjaar op Wieringen zonder fysiek ongemak. Terwijl wij de dode rommel uit de perken trekken, speelt ze met stokken en helpt ze met het verslepen van takken. Zelfs een braamsliert wil ze in stukken bijten.
Ik heb de geiten nog niet verteld dat het overmorgen weer gaat sneeuwen. Ze zullen vast ook denken: die winterkost komt onze strot uit.

7 mrt 2013 – 751

Armoe (2)

Een land dat 375.000 kinderen in armoede laat opgroeien, moet zich kapot schamen. En zou tegen de premier moeten zeggen die graag zijn duimen omhoogsteekt: ‘U zorgt nu voor een kinderfonds.’
Iedereen die meer dan 2x modaal verdient, zou eenmalig een kwart van zijn meer verdiende inkomen belastingvrij in het Kinderfonds moeten storten. Ik denk dat we snel aan de 5 miljard komen.
Nederland telt bovendien 100.000 miljonairs. Als die eenmalig een ton storten is dat nog eens 10 miljard. De Nederlandse overheid vult dat bedrag aan tot 20 miljard.
Zo simpel is het. En Loek Hermans wordt géén voorzitter.

6 mrt 2013 – 750

Armoe

Ben ik net opgekrabbeld, komt het volgende bericht van de Kinderombudsman voorbij. ‘Eén op de negen kinderen groeit op in armoede.’
Ruim 375.000 kinderen beseffen momenteel dat er niet voldoende te eten is en dat ze geen goede kleren hebben. Ze merken dat de verwarming uit staat en zijn bang dat elk moment de elektriciteit wordt afgesloten.
We polderploeteren wat af over procentjes. De vakbeweging gaat maar weer eens op de rem staan en Henk Krol miereneuzelt over een minuscuul pensioengaatje. Ondertussen krijgt tien procent van de kinderen geen fatsoenlijke maaltijd.
De crisis woekert in ons hoofd. Wat een armoe!

5 mrt 2013 – 749

Brinta

Een week griep is een week niet gelachen. Van beide gaat een mens niet dood. Alleen voelen mijn benen nog als brinta en mijn borst als schuurpapier.
L. snapte het niet, dat ik de dijk al die dagen links liet liggen. Zij is de verschrikkelijke parasiet van vorig jaar allang vergeten. Geen zieke koeien uit de sloot halen, is haar parool.
Een ringmus laat trots een witte donsveer aan mij zien. Daarna vliegt hij op om onder de dakpannen een nest in te richten.
Uit mijn koude voeten pers ik de laatste woorden van oud zeer. Ik hunker naar lente.

4 mrt 2013 – 748

Gedichtstaren (14)

‘Nachtdiep water.’
‘Geen bodem waarop schaduw meevaart.’
‘Helder het zwartst.’
Voor de Botshol-zwemmer is het allemaal heel herkenbaar. Midden in het zwarte laagveen, op de grens van Noord-Holland en Utrecht, is het water het donkerst.
Judith Herzberg speelt met de begrippen ‘bots’ en ‘hol’, dat overigens ook ‘moerasland’ betekent. ‘Dit is geen hol, eerder een leegte / geen stootrand voor begrip, begeerte.’ En: ‘Zonder randen ligt het, zonder berm, horizon, houvast.’ Inderdaad, vanaf het gras op het zwemdijkje loop je zo het water in.
Tot slot: ‘Water onder water luistert niet. Likt niets los.’ Dit raadsel kan ik niet oplossen.

3 mrt 2013 – 747

Radio King (2)

De Slingerland Radio King was dé drumkit van de Amerikaanse swingbands in de jaren ‘30-40. Buddy Rich en Gene Kruppa speelden erop.
Mijn oom heeft in zijn diensttijd – in N-Panama, vermeldt de drumkoffer – voornamelijk muziek gemaakt. Feesten en partijen waren er te over. Het slagveld bevond zich aan de andere kant van de grote plas.
Ik heb hem één keer horen drummen, of althans trommelen. Hij begeleidde mijn zus bij een pianosonate van Mozart, op de achterkant van een dienblad.
De Radio King kwijnde weg in een Zwitsers kelderhok. Mijn oom was blij dat hij een tweede muziekleven kreeg.

2 mrt 2013 – 746

Radio King

‘Pap, wanneer zet je nou eens je drumstel op?’
Sinds we naar Wieringen zijn verhuisd, komt N. geregeld met deze vraag. Al zes jaar staan de drumkoffers duidelijk in het zicht, op de steenkoude zolder.
Vorige week was het zover. Samen pakten we de koffers uit. Zij deed de bekkens, ik de trommels. Eerst nog even de nieuwe vellen erop zetten die ik voor m’n verjaardag had gekregen.
Op internet zoek ik op hoe oud dit jazzdrumstel is, dat ik ooit van een Amerikaanse oom kreeg. De ‘Slingerland Radio King’ werd geproduceerd tussen 1937-1940. Nog steeds is de klank formidabel.

1 mrt 2013 – 745